Fibromiyalji

Sabahları dayak yemiş gibi mi uyanıyorsun? Doktorlar tahlillerine bakıp "Bir şeyin yok" dese de, vücudun ağrıdan kıvranıyor mu? İşte bu durumun adı Fibromiyalji olabilir. Halk arasında "yumuşak doku romatizması" olarak bilinse de, aslında durum romatizmadan çok daha karmaşıktır.

Fibromiyalji ne demek dersen; beyin ve sinir sisteminin ağrı sinyallerini yanlış işlemesi, yani ağrının sesini gereksiz yere açmasıdır. Bu kişiler "prenses" veya "nazlı" değildir; sinir sistemleri aşırı hassastır ve gerçek bir fiziksel acı çekerler.

En temel belirti, vücudun genelinde hissedilen yaygın kas ve iskelet ağrılarıdır. Ancak fibromiyalji belirtileri sadece ağrıyla sınırlı değildir. Kronik yorgunluk, ne kadar uyursa uyusun dinlenememe ve sabah tutukluğu (yataktan kalkamama) en sık görülen işaretlerdir.

Ayrıca "Fibro Sis" (Fibro Fog) denilen bir durum yaşanır; kişi odaklanmakta zorlanır, kelimeleri unutur ve zihni sürekli bulanıktır. Bağırsak sorunları (şişkinlik, gaz), migren ve anksiyete de bu paketin bir parçasıdır.

Eskiden tanı koymak için vücudun belirli yerlerine bastırıldığında ağrı hissedilmesi gerekirdi. Bunlara fibromiyalji noktaları denir. Bu 18 hassas nokta; ense, omuz başları, dirsekler, kalça ve diz içlerinde bulunur.

Günümüzde tıp, sadece bu noktalara bağlı kalmasa da, hastaların çoğu bu bölgelerde yanıcı ve batıcı bir ağrı hisseder. Ağrı bazen gezer; bir gün omzunuzdayken, ertesi gün bacağınızda ortaya çıkabilir.

Kesin nedeni bilinmese de, fibromiyalji neden olur sorusunun cevabı genellikle genetik ve çevresel faktörlerin kokteylidir. Beyindeki ağrı algılayıcı kimyasalların (serotonin ve dopamin gibi) dengesizliği baş şüphelidir.

Çoğu zaman fiziksel bir travma (kaza gibi), ağır bir enfeksiyon veya yoğun psikolojik stres (boşanma, kayıp gibi) hastalığı tetikler. Yani ruhun kaldıramadığı yükü, beden taşımaya başlar ve sistem hata verir.

Bu hastalık dalgalı bir seyir izler. Bazı günler iyiyken, bazı günler yataktan çıkamazsınız. Bu dönemlere fibromiyalji atakları denir. Atakları en çok tetikleyen şey strestir.

Ayrıca hava değişimleri (soğuk ve nemli hava), uykusuzluk, aşırı egzersiz veya hareketsizlik de ağrıları alevlendirir. Kadınlarda adet dönemleri de atakların şiddetlendiği zamanlardır.

En büyük yanlış anlaşılma budur: "Seninki psikolojik." Hayır, ağrın gerçek. Ancak kronik ağrı ile yaşamak depresyonu ve kaygıyı beraberinde getirir. Ağrı depresyonu, depresyon da ağrıyı besler; bu bir kısır döngüdür.

Mükemmeliyetçi, hassas ve duygularını içine atan kişilik yapılarında bu hastalığın daha sık görüldüğü klinik bir gözlemdir. Bedeni iyileştirmek için ruhu da sağaltmak şarttır.

Tek bir hapla geçen bir hastalık değildir. Fibromiyalji tedavisi çok yönlü bir yaklaşım gerektirir. Tedavinin üç ayağı vardır: İlaç, Egzersiz ve Psikoterapi. Amaç ağrıyı tamamen yok etmekten ziyade, yaşam kalitesini artırmaktır.

En etkili doğal ilaç harekettir. Pilates, yüzme ve yürüyüş gibi düşük tempolu egzersizler, vücudun doğal ağrı kesicilerini (endorfin) salgılatır. Hareketsizlik ise paslanan bir makine gibi ağrıyı artırır.

Doktorlar genellikle ağrı kesicilerin ötesine geçen ilaçlar reçete eder. Fibromiyalji ilaçları arasında antidepresanlar (serotonini artırmak için) ve epilepsi ilaçları (sinir sistemini sakinleştirmek için) bulunur.

Bu ilaçlar depresyon için değil, merkezi sinir sistemindeki "ağrı sesini kısmak" için kullanılır. İlaçlar doktor kontrolünde ve düzenli kullanılmalıdır.

Vücuttaki enflamasyonu (yangıyı) azaltmak için beslenme önemlidir. Şeker, gluten ve işlenmiş gıdalardan uzak durmak birçok hastada rahatlama sağlar. Magnezyum ve D vitamini takviyeleri de kasları gevşetmek için sıklıkla önerilir.

Uyku hijyenine dikkat etmek hayati önem taşır. Karanlık, sessiz bir oda ve düzenli uyku saatleri, vücudun kendini onarması için tek fırsattır.

Ağrıyla baş etmede psikolojik destek kritiktir. BDT, hastanın ağrıya odaklanma biçimini ve felaketleştirme senaryolarını ("Asla iyileşmeyeceğim") değiştirir.

Stres yönetimi tekniklerini öğrenmek, atakların sıklığını azaltır. Unutma, fibromiyalji hayat boyu sürebilir ama hayatını yönetmek zorunda değildir. Direksiyonu ağrıdan geri alabilirsin.