Psikolog Seçerken Nelere Dikkat Edilmeli?

Psikolog seçerken ilk yapmanız gereken, kendi ihtiyacınızı net bir şekilde belirlemektir. Hangi durumda psikoloğa gidilir sorusuna cevap vererek başlayın. Anksiyete, depresyon, travma, ilişki sorunları, iş stresi veya kişisel gelişim gibi farklı ihtiyaçlar için farklı uzmanlık alanları vardır.

Sorununuzun ne kadar ciddi olduğunu ve ne kadar süredir devam ettiğini değerlendirin. Çocuklarınız için mi yoksa kendiniz için mi destek arıyorsunuz? Çocukları hangi durumda psikoloğa götürmelisiniz: davranış problemleri, okul başarısızlığı, sosyal çekilme, travma veya gelişimsel gecikmeler gibi durumlar çocuk psikoloğu gerektiren durumlardır. İhtiyacınızı belirlemek, doğru uzmanlık alanına sahip terapisti bulmanızı kolaylaştırır.

İyi bir psikolog bulmak için kapsamlı araştırma yapmalısınız. Online platformlar, psikolog dizinleri ve sağlık sigorta ağları iyi başlangıç noktalarıdır. Türk Psikologlar Derneğinin resmî web sitesi, sertifikalı psikologların listesini sunar. 1001 Terapist gibi özel platformlar, çeşitli terapistleri karşılaştırmanıza olanak tanır.

Aile hekiminizden, arkadaşlarınızdan veya güvendiğiniz kişilerden tavsiye isteyebilirsiniz. Ancak unutmayın ki bir arkadaşınıza uygun olan psikolog size uygun olmayabilir. Her psikolog hakkında detaylı bilgi toplayın: eğitim geçmişi, uzmanlık alanları, tedavi yaklaşımları ve mevcut danışanların yorumları. Birden fazla seçenek belirleyerek karşılaştırma yapma imkânı yaratın.

Hangi psikoloğa gitmeliyim, sorusuna cevap vermek için deneyim ve uzmanlık alanı kritik faktörlerdir. Psikoloğun, sizin özel sorununuzda deneyimli olup olmadığını kontrol edin. Örneğin, travma tedavisi için EMDR sertifikası olan, anksiyete için bilişsel davranışçı terapi konusunda uzman bir psikolog tercih edilmelidir.

Deneyim yılları önemli ancak tek kriter olmamalıdır. Yeni mezun ancak güncel teknikler konusunda eğitimli bir psikolog, deneyimli ama eski yöntemler kullanan birinden daha etkili olabilir. Psikoloğun hangi yaş gruplarıyla çalıştığını da kontrol edin. Çocuk psikoloğu, ergen psikoloğu ve yetişkin psikoloğu farklı uzmanlık alanlarıdır. Uzmanlık alanı ile ihtiyacınızı eşleştirin.

Psikolog seçerken lisans ve akreditasyon kontrolü kesinlikle yapılmalıdır. Türkiye'de klinik psikolog unvanı, psikoloji lisans ve ardından klinik psikoloji yüksek lisans veya doktora eğitimi gerektirir. Sadece psikoloji lisans mezunları psikolojik danışman olarak çalışabilir ancak klinik psikolog unvanını kullanamazlar.

Psikoloğun Türk Psikologlar Derneği üyesi olup olmadığını kontrol edin. Dernek üyeliği, etik kurallara uyulduğunun ve mesleki standartlara bağlı kalındığının göstergesidir. Psikoterapist ünvanı için psikoterapi sertifikası gereklidir. Diploma fabrikalarından veya tanınmayan kuruluşlardan alınan sertifikaları sorgulayın. Güvenilir bir psikolog, eğitim geçmişini açıkça paylaşır.

Terapist nasıl olmalı sorusunun cevabı, tedavi yaklaşımıyla da ilgilidir. Farklı terapi yaklaşımları vardır: bilişsel davranışçı terapi, psikanaliz, hümanistik terapi, EMDR, diyalektik davranış terapisi ve daha fazlası. Her yaklaşımın kendine özgü teknikleri ve felsefesi vardır.

Psikoloğun hangi yaklaşımı kullandığını ve neden o yaklaşımı tercih ettiğini öğrenin. Kanıt temelli terapi yöntemleri kullanan psikologlar tercih edilmelidir. Bazı psikologlar eklektik yaklaşım kullanır, yani farklı yöntemleri birleştirir. Tedavi planının nasıl oluşturulacağını, ne sıklıkla görüşeceğinizi ve tahmini tedavi süresini sorun. Şeffaf ve açık cevaplar veren psikologlar güvenilirdir.

Terapistte olması gereken özellikler arasında en önemlisi, iyi iletişim ve empati yeteneğidir. İyi bir psikolog, sizi yargılamadan dinler, anladığını hissettirir ve güvenli bir ortam yaratır. Empati, sizin ayakkabınızda yürümek ve duygularınızı anlamak demektir.

İlk görüşmede, psikoloğun iletişim tarzını gözlemleyin. Size karşı saygılı mı? Sorularınıza net cevaplar veriyor mu? Kendinizi rahat ve anlaşılmış hissediyor musunuz? Eğer psikolog çok pasif veya çok direktifse, bu sizin için uygun olmayabilir. İyi bir terapötik ilişki, tedavinin başarısı için kritik öneme sahiptir. İletişim ve empati eksikliği, terapi başarısızlığının başlıca nedenidir.

Psikolog seçerken, referanslar ve online incelemeleri dikkate alın. Google yorumları, randevu platformlarındaki değerlendirmeler ve sosyal medya görüşleri bilgi kaynağıdır. Ancak bu yorumları eleştirel gözle değerlendirin. Çok fazla olumsuz yorum veya profesyonel olmayan davranış raporları kırmızı bayraktır.

Pozitif yorumlar da önemlidir ancak tek başına yeterli değildir. Bazı yorumlar sahte olabilir veya belirli bir kitle için geçerli olabilir. Mümkünse, tanıdıklarınızdan veya güvendiğiniz kaynaklardan doğrudan tavsiye alın. Ancak unutmayın, terapi kişiseldir ve bir kişiye uygun olan size uygun olmayabilir. Referansları bilgi toplamak için kullanın ama kendi değerlendirmenizi yapın.

Psikolog seçiminde en önemli faktörlerden biri, uygunluk ve güven hissidir. Psikoloğun eğitimi ve deneyimi mükemmel olsa bile, sizinle uyum sağlamıyorsa terapi etkili olmayabilir. İlk birkaç seanstan sonra, kendinizi rahat ve güvende hissediyor musunuz?

Psikoloğunuza açılabilir ve zayıf yönlerinizi paylaşabilir misiniz? Psikoloğun sizin değerlerinize, kültürel arka planınıza ve yaşam tarzınıza saygı gösterdiğini hissediyor musunuz? Eğer kendinizi sürekli yargılanmış, anlaşılmamış veya rahatsız hissediyorsunuz, bu psikolog size uygun olmayabilir. Güven ve uyum olmadan, terapi ilerlemez. Başka bir psikolog aramakta tereddüt etmeyin.

İyi bir psikolog, gizlilik ve etik ilkelere sıkı sıkıya bağlıdır. Terapide paylaştığınız her şey gizlidir ve izniniz olmadan kimseyle paylaşılamaz. İstisnalar vardır: kendinize veya başkalarına zarar verme riski, çocuk istismarı veya yasal zorunluluklar durumunda psikolog bildirimde bulunmak zorundadır.

Psikolog, ilk seansta gizlilik politikasını açıkça anlatmalı ve bilgilendirilmiş onam formu almalıdır. Etik ilkeler, çift ilişkiyi yasaklar: psikoloğunuz aynı zamanda arkadaşınız, iş ortağınız veya romantik partneriniz olamaz. Psikolog, profesyonel sınırları korur ve sizi kendi çıkarları için kullanmaz. Gizlilik ihlali veya etik dışı davranış fark ederseniz, derneğe şikayet edebilirsiniz.

Ön görüşme, terapiye başlamadan önce psikoloğu tanıma fırsatıdır. Çoğu psikolog, ücretsiz veya düşük ücretli 15-20 dakikalık telefon görüşmesi sunar. Bu görüşmede, psikoloğa sorununuzu kısaca anlatın ve yaklaşımını sorun.

Ön görüşmede sorulacak sorular: Hangi terapi yöntemlerini kullanıyorsunuz? Bu konuda ne kadar deneyiminiz var? Ortalama tedavi süresi ne kadar? Seans ücretleri nedir? Sigorta kabul ediyor musunuz? İptal politikası nedir? Ön görüşme, psikoloğun iletişim tarzını değerlendirme ve kendinizi rahat hissedip hissetmediğinizi anlama şansıdır. Birden fazla psikoloğla ön görüşme yaparak karşılaştırma yapabilirsiniz.

İlk görüşme, psikoloğun sizi tanıdığı ve sorununuzu değerlendirdiği detaylı bir seanstır. Genellikle 60-90 dakika sürer. Psikolog, tıbbi ve psikolojik geçmişinizi, mevcut semptomlarınızı, aile durumunuzu ve hedeflerinizi sorar.

İlk görüşmede, açık ve dürüst olun. Gizlediğiniz bilgiler, doğru teşhis ve tedavi planını engelleyebilir. Psikoloğun sorularını yanıtlarken, kendi sorularınızı da sorun. Tedavi planı nedir? Ne sıklıkla görüşeceğiz? Beklenen sonuçlar neler? İlk görüşme sonunda, psikoloğun sizin için uygun olup olmadığına karar verebilirsiniz. Eğer uygun değilse, başka bir psikolog denemeniz normal ve kabul edilebilirdir.

İlk seans, terapinin resmi olarak başladığı oturumdur. İlk görüşmeden farklı olarak, ilk seansta tedavi planı oluşturulur ve hedefler belirlenir. Psikolog, sizinle birlikte kısa ve uzun vadeli hedefler belirler. Bu hedefler spesifik, ölçülebilir ve gerçekçi olmalıdır.

İlk seansta, terapi süreci hakkında bilgilendirme yapılır. Ne sıklıkla görüşeceğiniz, her seansın nasıl yapılandırılacağı ve ev ödevlerinin olup olmayacağı konuşulur. İlk seanstan sonra, terapinin iyi geldiğini nasıl anlarız, sorusuna cevap arayabilirsiniz. Kendinizi dinlenmiş, anlaşılmış ve umutlu hissediyorsanız, iyi bir başlangıçtır. Ancak gerçek ilerleme birkaç seans sonra görülür.

Terapi fiyatı ve seans süreleri, terapiye başlamadan önce netleştirilmelidir. 2025 yılında Türkiye'de psikolog seans ücretleri 800-5.000 TL arasında değişmektedir. Ücret, psikoloğun deneyimi, uzmanlık alanı, şehir ve klinik türüne göre farklılık gösterir.

Seans süreleri genellikle 45-50 dakikadır. Bazı psikologlar 60 dakikalık seanslar yapar. Seans sıklığı, genellikle haftada bir ancak ihtiyaca göre haftada iki veya iki haftada bir olabilir. İptal politikasını öğrenin: son dakika iptalleri ücretlendirilir mi? Paket fiyatlandırma veya indirimler var mı? Mali durumunuza uygun bir psikolog seçmek, terapiye düzenli devam etmenizi sağlar.

Terapiste gitme kararı verirken, tavsiyeler ve yorumlar değerli bilgi kaynaklarıdır. Online platformlarda, randevu sitelerinde ve sosyal medyada psikologlara dair yorumlar bulabilirsiniz. Bu yorumları okurken, hem olumlu hem olumsuz geribildirileri dikkate alın.

Yorumların genel tonuna ve tekrarlanan temalara dikkat edin. Birçok kişi aynı şikayeti yapıyorsa (örneğin geç kalma, profesyonel olmayan davranış), bu ciddi bir uyarıdır. Ancak tek bir olumsuz yorum, o psikoloğu reddetmek için yeterli olmayabilir. Tavsiyeler kişiseldir ve sizin ihtiyaçlarınız farklı olabilir. Yorumları bilgi toplama aracı olarak kullanın ama kendi değerlendirmenizi yapın.

İyi bir psikoterapistin neler yapmaması gerektiğini bilmek, doğru terapist seçiminde önemlidir. Profesyonel etik kurallar, terapistin davranışlarını düzenler ve sizi korur. Terapist ne yapmaz sorusunun cevabı, beklentilerinizi netleştirmenize yardımcı olur.

Etik dışı veya profesyonel olmayan davranışlar fark ederseniz, terapi ilişkisini sorgulamalısınız. Psikoloğun yapmaması gereken davranışları bilmek, sizi potansiyel zarardan korur. İyi bir psikolog, bu sınırları korur ve açıkça iletişim kurar.

İyi bir psikoterapist, danışanını asla yargılamaz veya eleştirmez. Terapinin temeli, şartlı olmayan kabul ve empatiye dayanır. Psikoloğunuz, düşüncelerinizi, duygularınızı ve davranışlarınızı yargılamadan dinlemeli ve anlamaya çalışmalıdır.

Eğer psikoloğunuz sizi sürekli eleştiriyor, küçümsüyor veya utandırıyorsa, bu kabul edilemez bir davranıştır. Terapist, sizi zorlamalı ancak yargılamamalıdır. Kendinizi sürekli savunma durumunda hissediyorsanız, bu sağlıklı bir terapötik ilişki değildir. İyi bir psikolog, güvenli ve yargılamayan bir alan yaratır.

Psikoterapist, kendi görüşlerini size empoze etmez ve belirli bir fikri kabul etmenizi zorlamaz. Terapi, danışmanın kendi cevaplarını bulması için rehberlik etme sürecidir. Terapist, direktif vermek yerine sorular sorar ve alternatif perspektifler sunar.

Eğer psikoloğunuz sürekli akıl veriyor, ne yapmanız gerektiğini söylüyor veya kendi değer yargılarını dayatıyorsa, bu profesyonel değildir. İyi bir terapist, sizin özerkliğinize saygı gösterir ve kendi seçimlerinizi yapmanızı destekler. Akıl verme yerine, düşünme sürecinizi kolaylaştırır.

Profesyonel bir psikolog, danışanını kendi kişisel, dini veya politik inançlarına göre yönlendirmez. Her danışan, kendi değer sistemine, kültürel arka planına ve yaşam tarzına sahiptir. Terapist, bu çeşitliliğe saygı göstermeli ve kendi doğrularını dayatmamalıdır.

Örneğin, evlilik sorunları yaşayan bir danışana, psikoloğun kendi evlilik inançlarına göre tavsiye vermesi yanlıştır. Terapist, danışanın kendi değerleri çerçevesinde çözüm bulmasına yardımcı olmalıdır. Eğer psikoloğunuz kendi yaşam tarzını model olarak sunuyor veya sizin seçimlerinizi küçümsüyorsa, başka bir psikolog arayın.

İyi bir psikolog, sadece dinlemekle kalmaz, aktif olarak terapötik müdahalelerde bulunur. Bazı danışanlar, psikoloğun sadece dinleyip "evet, evet" dediğini düşünür. Ancak etkili terapi, aktif katılım ve rehberlik gerektirir.

Terapist, içgörü kazandıran sorular sorar, yeni perspektifler sunar, davranış değişiklikleri için stratejiler önerir ve ev ödevleri verir. Eğer psikoloğunuz pasif kalıyor, ilerleme kaydetmiyorsanız veya her seans aynı şeyleri tekrarlıyorsanız, terapinin etkinliğini sorgulayın. Aktif ve yapılandırılmış bir terapi, sonuç almanızı sağlar.

Psikologlar, Türkiye'de ilaç reçete etme yetkisine sahip değildir. Sadece psikiyatristler (tıp doktoru) antidepresanlar, anksiyolitikler veya diğer psikiyatrik ilaçlar yazabilir. Eğer psikoloğunuz size ilaç öneriyorsa veya reçete yazıyorsa, bu yasalara aykırıdır.

İyi bir psikolog, ilaç tedavisine ihtiyaç duyduğunuzu düşünüyorsa, sizi bir psikiyatriste yönlendirir. Psikolog ve psikiyatrist işbirliği yaparak, hem terapi hem ilaç tedavisi kombine edilebilir. Psikoloğunuzun ilaç konusunda sınırlarını bilmesi ve gerektiğinde yönlendirme yapması profesyonellik göstergesidir.

Psikolog, profesyonel sınırları sıkı bir şekilde korur ve çift ilişkiden kaçınır. Çift ilişki, terapist-danışan ilişkisinin yanı sıra başka bir ilişki türünün (arkadaşlık, romantik ilişki, iş ortaklığı) olması demektir. Bu tür ilişkiler, terapinin objektifliğini bozar ve danışana zarar verebilir.

Psikoloğunuz, sosyal medyada sizi arkadaş olarak eklemez, size hediye vermez veya sizden hediye almaz, kişisel sorunlarını sizinle paylaşmaz. Terapi dışında sosyal ilişki kurmaya çalışırsa, bu ciddi bir etik ihladir. Profesyonel sınırlar, sizi korur ve terapinin etkinliğini sağlar.

Etik bir psikolog, danışanını asla kendi çıkarları için kullanmaz. Finansal sömürü (gereksiz seanslar, pahalı paketler zorlama), duygusal manipülasyon veya danışanın zayıflığından yararlanma kabul edilemez davranışlardır.

Psikoloğunuz, size ihtiyaç duymadığınız ek hizmetler satmaya çalışıyor, arkadaşlarınızı ona yönlendirmenizi istiyor veya kişisel isteklarini yerine getirmenizi bekliyorsa, bu etik dışıdır. İyi bir psikolog, danışanın iyiliğini her zaman kendi çıkarlarının önüne koyar. Terapi ilişkisi, karşılıklı güvene ve saygıya dayanmalıdır.

Çift terapisinde çalışan bir psikolog, her iki partnere de eşit ve tarafsız yaklaşmalıdır. Çift terapisti, bir tarafın avukatı değildir; ilişkinin ve her iki bireyin iyiliği için çalışır. Bir partneri suçlama veya diğerini kayırma, çift terapisinin başarısızlığına yol açar.

Eğer çift terapistiniz, sürekli sizden yana veya partnerinizden yana tavır alıyorsa, bu tarafsızlık ilkesini ihlal eder. İyi bir çift terapisti, her iki tarafı da dinler, her ikisinin de bakış açısını anlamaya çalışır ve ilişki dinamiklerini objektif olarak değerlendirir. Tarafsızlık, çift terapisinin temel prensibidir.

Profesyonel bir psikolog, hiçbir konuda ayrımcılık yapmaz. Irk, din, cinsiyet, cinsel yönelim, yaş, engellilik, sosyoekonomik durum veya başka herhangi bir özellik nedeniyle danışana farklı muamele yapılmamalıdır. Terapist, tüm danışanlara eşit saygı ve profesyonellik göstermelidir.

Eğer psikoloğunuz, kimliğinizin herhangi bir yönü nedeniyle sizi küçümsüyor, önyargılı davranıyor veya ayrımcılık yapıyorsa, bu ciddi bir etik ihladir. İyi bir psikolog, kültürel yetkinliğe sahiptir ve çeşitliliğe değer verir. Kendinizi güvende ve saygı gördüğünüzü hissetmelisiniz.

İyi bir psikolog, kanıt temelli ve bilimsel yöntemler kullanır. Sözde bilim, doğrulanmamış teknikler veya mistik uygulamalar profesyonel psikoloji pratiğinin parçası değildir. Terapist, kullandığı yöntemlerin bilimsel temelleri hakkında bilgi verebilmelidir.

Eğer psikoloğunuz, astroloji, enerji şifası, kristal terapi gibi bilimsel olmayan yöntemler kullanıyorsa, dikkatli olun. Bazı alternatif yöntemler (meditasyon, mindfulness) bilimsel destek görmüştür ancak bunlar da kanıt temelli şekilde uygulanmalıdır. Psikoloğunuzun yaklaşımını sorgulayın ve bilimsel geçerliliğini araştırın.