Gece Terörü (Uyku Terörü) Nedir?

Çocuğunuz uykusundan çığlık atarak, oturarak uyandı ama sizi tanımıyor ve tepki vermiyor mu? Bu durum, Gece Terörü (Uyku Terörü) olarak adlandırılır. Tıbbi adı *Pavor Nocturnus*'tur ve bir parasomnia yani uyku bozukluğudur.

Uyku terörü, uykunun ilk yarısında, en derin aşaması olan NREM (hızlı göz hareketlerinin olmadığı) evresinde görülür. Beyin, uyanma komutunu verirken motor sistemi de devreye sokar, ancak bilişsel (düşünsel) merkezleri uyandıramaz.

İzleyenler için oldukça travmatik olan uyku terörü belirtileri şunlardır: Ani ve panik dolu çığlıklar, yüksek sesli iniltiler ve ağlama. Çocuk yatakta oturur, gözleri açıktır ancak çevresini görmez ve tepki vermez.

Kalp atışı hızlanır, terleme, hızlı nefes alma ve yoğun korku gözlemlenir. Atak 5 ila 20 dakika sürebilir. En önemli nokta: Atak bittiğinde, kişi olaya dair hiçbir şey hatırlamaz.

Ebeveynlerin en çok karıştırdığı nokta budur. Kabuslar, uykunun REM evresinde (genellikle sabaha karşı) görülür. Kabus gören çocuk uyandırılabilir, teselli edilebilir ve rüyasının içeriğini (canavarı, korkuyu) net şekilde anlatabilir.

Gece terörü ise NREM uykusunda olur. Kişi uyandırılamaz, teselliye tepki vermez ve sabah olayı hatırlamaz. Terörde his yoğundur, kabusta ise hikaye yoğundur.

Uyku terörü neden olur sorusunun cevabı genellikle merkezi sinir sisteminin aşırı uyarılmasıdır. Genetik yatkınlık önemli bir rol oynar; ailede uyku terörü veya uyurgezerlik öyküsü varsa risk artar.

En yaygın tetikleyiciler ise şunlardır: Aşırı yorgunluk ve uykusuzluk, ateşli hastalıklar, yüksek stres seviyesi, kaygı veya bazı ilaçların kullanımı. Beyin, aşırı yorgunluktan dolayı uyku döngülerini doğru yönetemez.

Gece terörü anında paniklemeyin ve en önemlisi çocuğu uyandırmaya çalışmayın. Uyandırılmaya zorlamak, durumu daha da kötüleştirebilir ve korkuyu artırabilir.

Tek yapmanız gereken çocuğun kendine zarar vermesini önlemek (yataktan düşmek, duvara çarpmak gibi). Sakince yanında durun, zarar görmeyeceği güvenli bir ortam sağlayın ve atağın geçmesini bekleyin. Genellikle kısa sürede kendi kendine sonlanır.

Gece terörü tedavisi çoğu zaman tıbbi müdahale gerektirmez. Sadece tetikleyicileri ortadan kaldırmak yeterlidir. Düzenli ve yeterli uyku sağlamak birinci kuraldır. Uykudan önce aşırı heyecan yaratan aktivitelerden kaçının.

Çok sık atak geçiren çocuklar için, doktor kontrolünde "Planlı Uyandırma" tekniği uygulanır. Bu teknikte, atak saatinden 15 dakika önce çocuk uyandırılır ve kısa bir süre uyanık tutulup tekrar uyutulur. Bu, uyku döngüsünü sıfırlar.

Çocuklukta yaygınken, yetişkinlerde uyku terörü daha nadirdir ve genellikle altta yatan bir sorunun belirtisidir. Yoğun stres, anksiyete bozuklukları, Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB) veya aşırı alkol tüketimi tetikleyiciler olabilir.

Eğer yetişkinlikte başladıysa, bir uyku uzmanı veya nörolog tarafından incelenmelidir. Tedavi, genellikle altta yatan kaygı veya travma sorununu çözmeye odaklanır.

Çoğu çocukluk vakası zararsızdır ve ergenlikte kendiliğinden biter. Ancak gece terörleri haftada birkaç kezden daha sık görülüyorsa veya çocuğun gündüz kaygısını artırıyorsa, psikolog desteği faydalı olabilir.

Terapi, çocuğun stres ve kaygı kaynaklarını belirlemeye ve yönetmeye yardımcı olur. Aileye, atak anında nasıl davranılacağı konusunda eğitim verilir.

Uyku ortamını güvenli hale getirin; yatağın yanına yumuşak yastıklar koyun, keskin kenarlı mobilyaları uzaklaştırın. Yatmadan önce her gün aynı rutini uygulamak (ılık duş, kitap okuma), beyne uyku vaktinin geldiği sinyalini verir ve kaliteli uykuyu teşvik eder.

Çocuk, gece teröründen dolayı korkmamalıdır; bunun doğal bir durum olduğu, vücudunun onu koruduğu anlatılmalıdır.

Çocuğunuzun yaşadığı bu durumun psikolojik bir travmanın sonucu olmadığını ve bir delilik belirtisi olmadığını bilin. Unutmayın, bu bir uyanma bozukluğudur. Çoğu zaman kendi kendine düzelir, siz sadece sabırlı ve destekleyici olun.