Regresyon Terapisi Nedir?

Psikolojide regresyon, bireyin stresli veya travmatik durumlarda daha önceki gelişim aşamalarına geri döndüğü bir savunma mekanizmasıdır. Sigmund Freud tarafından tanımlanan bu kavram, yetişkin bir bireyin çocuksu davranışlar sergilemesi, daha basit düşünme biçimlerine dönmesi veya erken dönem baş etme stratejilerini kullanması anlamına gelir.

Örneğin, yeni bir kardeşin doğumuyla stres yaşayan bir çocuk, tuvalet eğitimini kaybedebilir veya emzik kullanmaya geri dönebilir. Yetişkinlerde ise ciddi stres anlarında ağlama, çığlık atma veya sorumluluklardan kaçınma gibi regresif davranışlar görülebilir. Regrese olmak ne demek sorusuna cevap verecek olursak, geçici olarak psikolojik gelişim basamaklarında geriye gitmektir.

Gelişim psikolojisinde regresyon, çocuğun daha önce kazandığı becerileri geçici olarak kaybetmesi veya daha önceki davranış kalıplarına dönmesi olarak tanımlanır. Bu durum, yeni bir kardeşin doğumu, okula başlama, ebeveyn ayrılığı veya taşınma gibi büyük yaşam değişimleri sırasında normaldir.

Gelişimsel regresyon genellikle geçicidir ve çocuğun yeni duruma uyum sağlaması için zaman tanındığında kendiliğinden düzelir. Ancak uzun süreli veya ciddi regresyon, temel bir psikolojik sorunun işareti olabilir. Tam regrese olmak, bireyin tamamen önceki bir gelişim aşamasının özelliklerini göstermesi anlamına gelir ancak bu durum nadirdir.

Regresyon terapisinin tarihi, 19. yüzyılın sonlarında hipnoz çalışmalarıyla başlar. Pierre Janet ve Sigmund Freud, hipnoz altında hastaların bastırılmış anılarına erişebileceğini keşfettiler. 1950'lerde, hipnoterapi yaygınlaşırken terapistler yaş geriletme tekniklerini kullanarak çocukluk travmalarını ele almaya başladılar.

1980'lerde, geçmiş yaşam terapisi popülerlik kazandı. Brian Weiss'in Many Lives, Many Masters kitabı, bu alanda büyük ilgi uyandırdı. Ancak aynı zamanda, yanlış anı sendromu tartışmaları başladı ve bilim dünyası regresyon terapisine şüpheyle yaklaşmaya başladı. Günümüzde regresyon terapisi, ana akım psikoloji tarafından sınırlı kabul görse de, alternatif terapi olarak bazı terapistler tarafından uygulanmaktadır.

”Regresyon terapisi bilimsel mi” sorusu, psikoloji literatüründe tartışmalıdır. Ana akım bilim, özellikle geçmiş yaşam terapisini destekleyen yeterli bilimsel kanıt bulunmadığını belirtir. Hafıza araştırmaları, anıların kolayca çarpıtılabileceğini ve hipnoz altında yanlış anıların oluşabileceğini göstermektedir.

Bununla birlikte, hipnoterapi ve yaş geriletme teknikleri, belirli koşullarda terapötik fayda sağlayabilir. Ancak bunun gerçek anılara erişimden ziyade, terapötik metafor ve imgeleme yoluyla olduğu düşünülmektedir. Amerikan Psikoloji Derneği, regresyon terapisini kanıt temelli bir uygulama olarak tanımamaktadır. Regresyon terapisi yaptıranlar, kişisel deneyimlerinden fayda rapor etseler de bu subjektif deneyimler, bilimsel kanıt olarak kabul edilmemektedir.

Regresyon terapisinin savunucuları, birçok potansiyel fayda iddia etmektedir. Bastırılmış travmatik anılara erişim sağlayarak, duygusal iyileşmeyi kolaylaştırdığına inanılır. Çocukluk dönemindeki çözümlenmemiş çatışmaların anlaşılması, mevcut ilişki sorunlarına yeni perspektifler kazandırabilir.

Bazı danışanlar, regresyon deneyimi sonrası anksiyete ve fobi belirtilerinde azalma rapor etmektedir. Geçmiş yaşam terapisi yaptıranlar, varoluşsal sorulara cevap bulduklarını ve yaşam amacı keşfettiklerini belirtmektedir. Regresyon terapisi, bazı bireylerde öz-farkındalığı artırabilir ve kişisel büyümeyi destekleyebilir. Ancak bu faydaların bilimsel kanıtları sınırlıdır ve plasebo etkisi rol oynuyor olabilir.

Regresyon terapisinin önemli riskleri vardır ve bu riskler göz ardı edilmemelidir. Yanlış anılar yaratma riski, en ciddi endişelerdir. Terapist yönlendirmesiyle, gerçekte hiç yaşanmamış olayların anı olarak yerleşmesi mümkündür. Bu durum, ailevi ilişkileri bozabilir ve gereksiz travma yaratabilir.

Regresyon terapisinin zararları arasında, yeniden travmatizasyon da yer alır. Travmatik anılarla kontrolsüz yüzleşme, danışanın psikolojik durumunu kötüleştirebilir. Ayrıca, regresyon terapisi kanıt temelli tedavilerin yerine geçtiğinde, danışan etkili tedaviden mahrum kalabilir. Mali açıdan da, regresyon terapisi yüksek maliyetli olabilir ve sigorta kapsamında olmayabilir.

Regresyon terapisinde yeniden travma olma riski, özellikle deneyimsiz veya eğitimsiz terapistlerle çalışıldığında yüksektir. Travmatik anılarla yüzleşmek, uygun destek ve stabilizasyon olmadan, danışanı bunaltabilir ve psikolojik durumu kötüleştirebilir.

Travma uzmanları, travma işlemenin aşamalı ve güvenli bir şekilde yapılması gerektiğini vurgular. Regresyon terapisinde, danışan aniden yoğun travmatik anılarla karşılaşabilir ve bu durum dissosiyasyon, panik ataklar veya intihar düşüncelerini tetikleyebilir. Güvenli bir terapötik ortam ve kriz yönetimi becerileri olmadan, regresyon terapisi tehlikeli olabilir.

Konfabulasyon, bireyin gerçekte yaşanmamış olayları gerçek anı olarak hatırlaması veya anılarını bilinçsizce değiştirmesidir. Regresyon terapisinde, özellikle hipnoz kullanıldığında, konfabulasyon riski önemli ölçüde artar. Elizabeth Loftus'un araştırmaları, anıların ne kadar kolayca manipüle edilebildiğini göstermiştir.

Terapist yönlendirmesi, öneri veya beklentiler, danışanın yanlış anılar oluşturmasına neden olabilir. 1980'lerde ve 1990'larda, regresyon terapisiyle ortaya çıkan sahte anılar nedeniyle birçok aile parçalanmış ve masum insanlar suçlanmıştır. Bu nedenle, regresyon terapisinde ortaya çıkan anıların gerçekliği sorgulanmalı ve dışsal kanıtlarla doğrulanmalıdır.

Regresyon terapisi çeşitleri, kullanılan teknik ve hedeflere göre farklılık gösterir. Hipnozla regresyon terapisi, hipnotik trans durumunda geçmiş anılara erişimi hedefler. Yaş geriletme ile regresyon terapisi, danışanı belirli bir yaşa veya olaya geri götürür. Geçmiş yaşam terapisi, danışanın önceki hayatlarını keşfetmeyi amaçlar.

Bilişsel regresyon, hipnoz olmadan, rehberli imgeleme ve meditasyon teknikleriyle geçmişi keşfeder. Enerji temelli regresyon, çakra temizliği ve enerji şifası unsurlarını içerir. Aile dizimi ve regresyon, aile sistemindeki çözümlenmemiş sorunları ele alır. Her yaklaşım, farklı teorik temellere ve uygulamalara dayanır.

Hipnozla regresyon terapisi, danışanın derin bir rahatlama ve odaklanma durumuna getirilmesiyle başlar. Terapist, hipnotik indüksiyon teknikleriyle danışanı trans durumuna geçirir. Bu durumda, danışanın bilinçaltına erişim kolaylaşır ve bastırılmış anılara ulaşılabilir.

Terapist, danışanı belirli bir zamana veya olaya yönlendirir. Örneğin, fobinin başladığı ana veya ilk travmatik deneyime. Danışan, o anı yeniden yaşar, duyguları hisseder ve olayı anlatır. Terapist, danışanın güvenliğini sağlar ve gerektiğinde müdahale eder. Seans sonunda, danışan yavaşça normal bilinç durumuna döndürülür. Hipnoz regresyon, sadece eğitimli hipnoterapistler tarafından uygulanmalıdır.

Yaş geriletme ile regresyon terapisi, danışanı çocukluk dönemine veya belirli bir yaşa geri götürmeyi amaçlar. Bu teknik, çocukluk travmalarını, unutulmuş anıları veya erken dönem deneyimleri keşfetmek için kullanılır. Danışan, o yaştaki düşünce, duygu ve algıları yeniden deneyimler.

Terapist, danışana o dönemde yaşanan olayları, duygularını ve düşüncelerini anlatmasını ister. Yaş geriletme, danışanın mevcut sorunlarının köklerini anlamasına yardımcı olabilir. Örneğin, bağlanma sorunlarının erken dönem anne-çocuk ilişkisiyle bağlantısı keşfedilebilir. Ancak bu teknikte de konfabulasyon riski vardır ve ortaya çıkan anılar dikkatle değerlendirilmelidir.

Geçmiş yaşam terapisi, danışanın ruhunun önceki enkarnasyonlarını keşfetmeyi amaçlayan tartışmalı bir uygulamadır. Bu yaklaşım, reenkarnasyon inancına dayanır ve mevcut yaşamdaki sorunların geçmiş yaşamlardan kaynaklandığını varsayar. Geçmiş yaşamları hatırlamak, derin hipnoz veya meditasyon teknikleriyle gerçekleştirilir.

Geçmiş yaşam meditasyonu sırasında, danışan farklı zaman dilimlerinde, farklı kimliklerde deneyimler yaşar. Bu deneyimlerin gerçek olup olmadığı bilimsel olarak kanıtlanamamıştır. Eleştirmenler, bunların hayal ürünü, kültürel bilgi veya öneri sonucu oluştuğunu iddia eder. Bununla birlikte, bazı danışanlar geçmiş yaşam terapisi yaptıranlar olarak, derin duygusal iyileşme ve varoluşsal rahatlama rapor etmektedir.

2025 yılında Türkiye'de regresyon terapisi fiyatları, terapistin deneyimi, eğitimi ve şehre göre değişiklik göstermektedir. Tek seans regresyon terapisi ücreti genellikle 1500-5000 TL arasındadır. Geçmiş yaşam terapisi seansları, daha uzun süreli olduğu için (2-3 saat) 3000-8000 TL arasında fiyatlandırılabilir.

Bazı terapistler, birden fazla seansdan oluşan paket programlar sunar (4-8 seans) ve bu paketlerin toplam maliyeti 10000-30000 TL civarındadır. Online regresyon terapisi, yüz yüze seanslara göre biraz daha uygun fiyatlı olabilir. Regresyon terapisi, çoğu sağlık sigortası kapsamında olmadığı için danışanlar tam ücreti ödemek durumundadır.

Regresyon terapisi nasıl uygulanır sorusuna cevap vermek gerekirse, süreç sistematik aşamalardan oluşur. İlk olarak, terapeut ve danışan arasında güvenli bir terapötik ilişki kurulur. Danışanın hedefleri, beklentileri ve endişeleri tartışılır. Terapist, regresyon sürecini, risklerini ve beklentileri açıklar.

Seans sırasında, danışan rahat bir ortamda rahatlama veya hipnoz tekniklerine maruz bırakılır. Terapist, rehberli imgeleme veya öneri kullanarak danışanı geçmişe yönlendirir. Danışan, ortaya çıkan anıları, duyguları ve duyumları paylaşır. Terapist, süreci kolaylaştırır, destek sağlar ve gerektiğinde müdahale eder. Seans sonunda, danışan normal bilinç durumuna geri döndürülür ve deneyim işlenir.

Regresyon terapisi süresi, çeşitli faktörlere bağlıdır. Tek bir regresyon seansı genellikle 1.5-3 saat sürer. Geçmiş yaşam terapisi seansları, daha uzun sürebilir (3-4 saat). Bazı danışanlar tek seansta istedikleri deneyimi yaşarken, diğerleri birden fazla seansa ihtiyaç duyar.

Kapsamlı bir regresyon terapi programı, 4-8 seans içerebilir ve 2-3 ay sürebilir. Her seansta farklı bir dönem veya olay keşfedilebilir. Regresyon terapisi ne hissedilir sorusuna gelince, danışanlar derin rahatlama, duygusal yoğunluk, vivid imgeler ve bazen fiziksel duyumlar rapor ederler. Her danışanın deneyimi benzersizdir.

Regresyon terapisi evde nasıl yapılır sorusu sıklıkla merak edilir ancak dikkatli olunmalıdır. Kendi kendine regresyon, rehberli meditasyon kayıtları veya kitaplar kullanılarak denenebilir. Güvenli ve rahat bir ortam yaratın, rahatsız edilmeyeceğiniz bir zaman seçin.

Derin nefes alma ve rahatlama egzersizleriyle başlayın. Rehberli imgeleme kullanarak, kendinizi geçmişe taşıyan bir koridor veya kapı hayal edin. Ortaya çıkan imgeleri, duyguları ve duyumları yargılamadan gözlemleyin. Ancak, evde regresyon yapmak risklidir: beklenmedik travmatik anılarla yüzleşebilir, destek olmadan bunaltılabilirsiniz. Ciddi travma geçmişi olanlar, kesinlikle profesyonel yardım almalıdır.

Online regresyon terapisi, video konferans platformları üzerinden etkili bir şekilde uygulanabilir. Danışan, evinin konforunda, güvenli bir ortamda terapi alabilir. Terapist, yüz yüze seanslardaki aynı teknikleri (hipnoz, rehberli imgeleme) online ortamda kullanabilir.

Online regresyon seansları, yüz yüze seanslarla aynı yapıyı takip eder. Danışan, rahat bir pozisyonda oturur veya uzanır, kamera ve mikrofon açıktır. Terapist, sesli yönlendirmelerle danışanı trans durumuna geçirir. Online regresyonun avantajları, coğrafi sınırlamaların ortadan kalkması ve danışanın tanıdık ortamında rahatlayabilmesidir. Dezavantajları ise teknoloji sorunları ve fiziksel varlığın eksikliğidir.

Regresyon terapisi kimler için uygun sorusuna cevap vermek gerekirse, belirli kriter ve durumlar vardır. Çözümlenmemiş çocukluk travmaları, açıklanamayan fobiler, kronik anksiyete, ilişki sorunları ve varoluşsal sorular yaşayan bireyler regresyon terapisinden fayda görebilir.

Ancak regresyon terapisi herkese uygun değildir. Psikotik bozukluklar, ciddi dissosiyatif bozukluklar, sınır kişilik bozukluğu ve ciddi travma geçmişi olan bireyler için risklidir. Hipnoza direnç gösteren veya kontrolü bırakmakta zorlanan bireyler de uygun adaylar olmayabilir. Regresyon terapisi başlamadan önce, kapsamlı psikolojik değerlendirme yapılmalıdır.

Anksiyete ve kaygı bozukluğu yaşayanlarda regresyon terapisi, kaygının kökenini keşfetmeyi amaçlar. Bazı anksiyete durumlarının, erken dönem deneyimlerden kaynaklandığı düşünülür. Regresyon yoluyla, kaygı tetikleyici ilk olayın anlaşılması, mevcut semptomları azaltabilir.

Ancak, anksiyete tedavisinde kanıt temelli yöntemler (bilişsel davranışçı terapi, ilaç tedavisi) daha güvenilirdir. Regresyon terapisi, anksiyete tedavisinde ek veya alternatif bir yaklaşım olarak düşünülebilir ancak tek başına yeterli olmayabilir. Yanlış anı riski ve yeniden travmatizasyon riski dikkate alınmalıdır.

Depresyon durumundakilerde regresyon terapisi, depresyona katkıda bulunan çözümlenmemiş geçmiş olayları ele alabilir. Çocuklukta yaşanan kayıplar, ihmal veya travmalar, yetişkinlik depresyonuna zemin hazırlayabilir. Regresyon, bu bağlantıları keşfetmeye ve duygusal işlemeyi kolaylaştırmaya çalışır.

Bununla birlikte, depresyon tedavisinde kanıt temelli yöntemler (antidepresanlar, bilişsel terapi, davranışsal aktivasyon) öncelikli olmalıdır. Regresyon terapisi, ağır depresyonda olan bireyler için riskli olabilir; travmatik anılarla yüzleşmek, depresyonu derinleştirebilir. Regresyon, ancak stabilize edilmiş ve destekli danışanlarda düşünülmelidir.

Çocuklara ve ergenlere regresyon terapisi uygulanırken, özel dikkat gereklidir. Çocukların hipnoza ve öneriye daha duyarlı olmaları, konfabulasyon riskini artırır. Ergenlik döneminde kimlik gelişimi devam ettiği için, regresyon terapisi kafa karıştırıcı olabilir.

Çocuklara regresyon nadiren önerilir; bunun yerine oyun terapisi, sanat terapisi gibi yaşa uygun yöntemler tercih edilir. Ergenlerde, sınırlı ve dikkatli regresyon çalışmaları yapılabilir ancak ebeveyn izni ve yakın izleme gereklidir. Çocuk ve ergen terapisinde, regresyon yerine travma odaklı bilişsel davranışçı terapi gibi kanıt temelli yöntemler kullanılmalıdır.

Hamilelere regresyon terapisi uygulanırken, hem annenin hem de bebeğin güvenliği önceliklidir. Hamilelik döneminde yoğun duygusal deneyimler, stres hormonu salınımına neden olabilir ve bu bebeği etkileyebilir. Bu nedenle, hamilelik sırasında regresyon terapisi genellikle önerilmez.

Eğer hamile bir kadın regresyon terapisi almak istiyorsa, sadece hafif ve destekleyici teknikler kullanılmalıdır. Derin travmatik anılarla yüzleşmekten kaçınılmalı, odak rahatlama ve pozitif imgeler olmalıdır. Doğum sonrası dönemde, postpartum depresyon veya travma yaşanırsa, regresyon daha uygun bir zamanda düşünülebilir.

Yaşlılara regresyon terapisi uygulanırken, bilişsel durum ve fiziksel sağlık dikkate alınmalıdır. Hafif kognitif bozukluk veya demans olan yaşlılarda, regresyon konfabulasyonu artırabilir ve kafa karışıklığına neden olabilir. Fiziksel olarak kırılgan yaşlılar, uzun süreli seansları tolere edemeyebilir.

Sağlıklı yaşlılarda, yaşam gözden geçirmesi ve reminisans terapisi benzeri regresyon çalışmaları yapılabilir. Geçmişi anlamlandırma ve barışma, yaşlılık döneminde önemli bir psikolojik görevdir. Regresyon, bu süreci destekleyebilir. Ancak teknikler, yaşlıların özel ihtiyaçlarına uyarlanmalı ve seanslar daha kısa tutulmalıdır.

Regresyon terapisi sırasında neler olur sorusu, danışanların en çok merak ettiği konudur. Seans başladığında, danışan rahat bir pozisyonda oturur veya uzanır. Terapist, rahatlama teknikleri ve hipnotik indüksiyon kullanarak danışanı trans durumuna geçirir. Bu durumda, danışan uyanık ancak derin odaklanmış ve rahatlama halindedir.

Terapist, danışanı geçmişe yönlendiren öneriler verir. Danışan, zihinsel imgeler, duygular, fiziksel duyumlar ve bazen sesler veya kokular deneyimler. Ortaya çıkan anılar çok vivid ve gerçekçi hissedilebilir. Danışan, o anı yeniden yaşıyormuş gibi hisseder. Bazı danışanlar güçlü duygusal tepkiler (ağlama, korku, öfke) gösterir. Terapist, süreci izler ve gerektiğinde rahatlatıcı müdahaleler yapar.

Regresyon terapisi aşamaları, sistematik bir süreç izler. İlk aşama, ön görüşme ve değerlendirmedir. İkinci aşama, trans durumuna geçiş ve rahatlama. Üçüncü aşama, geçmişi yaşama ve keşfetme. Dördüncü aşama, normal bilinç durumuna dönüş ve değerlendirme.

Her aşama, önceki aşamanın temelini oluşturur ve dikkatli bir şekilde yönetilmelidir. Terapist, her aşamada danışanın güvenliğini ve rahatlığını sağlamalıdır. Aşamalar arasında esnek geçişler olabilir ve danışanın ihtiyaçlarına göre ayarlanabilir.

Ön görüşme aşaması, regresyon terapisinin temelini oluşturur. Terapist, danışanın tıbbi ve psikolojik geçmişini değerlendirir. Mevcut semptomlar, hedefler ve beklentiler tartışılır. Regresyon sürecinin nasıl işlediği, riskler ve sınırlamalar açıklanır.

Danışanın hipnoza uygunluğu değerlendirilir. Hipnoza dirençli bireyler için alternatif teknikler düşünülebilir. Terapist ve danışan arasında güven ve raport kurulur. Danışan, sorularını sorar ve endişelerini dile getirir. Yazılı bilgilendirilmiş onam alınır. Bu aşama, başarılı bir regresyon deneyimi için kritik öneme sahiptir.

Transa geçme aşaması, danışanın normal bilinç durumundan, odaklanmış ve rahatlamış bir duruma geçişini içerir. Terapist, progresif kas gevşeme, rehberli imgeleme veya hipnotik indüksiyon teknikleri kullanır. Danışana, gözlerini kapaması ve derin nefes alması söylenir.

Terapist, sakin ve ritmik sesle, danışanı giderek daha derin rahatlama durumuna götürür. Danışan, ağır hissedebilir, zaman algısı değişebilir ve dış dünyadan kopmuş gibi hissedebilir. Trans durumu, uyku değildir; danışan her zaman duyar ve kontrol sahibidir. Bu aşama, genellikle 10-20 dakika sürer ve danışanın konforu sağlanır.

Geçmişi yaşama aşaması, regresyonun özüdür. Terapist, danışanı geçmişe yönlendiren öneriler verir: "Şimdi kendinizi bir koridorda hayal edin, bu koridor geçmişinize açılıyor" veya "Fobinizin başladığı ilk ana geri dönüyorsunuz". Danışan, ortaya çıkan imgeleri, duyguları ve duyumları paylaşır.

Terapist, açık uçlu sorular sorar: "Ne görüyorsunuz? Ne hissediyorsunuz? Yanınızda kim var?" Danışan, o anı yeniden deneyimler. Bazen güçlü duygular ortaya çıkar; terapist, danışanı destekler ve rahatlatır. Geçmiş yaşamları şifalandırma çalışmaları bu aşamada yapılır. Danışan, o deneyimi işler ve yeni anlayış kazanır. Bu aşama, 30-90 dakika sürebilir.

Değerlendirme aşaması, regresyon deneyiminin normal bilinç durumunda işlenmesidir. Terapist, danışanı yavaşça trans durumundan çıkarır. Danışan, gözlerini açar ve şimdiki zamana döner. Bazen hafif baş dönmesi veya dezoryantasyon olabilir; birkaç dakika dinlenme yeterlidir.

Terapist ve danışan, regresyon deneyimini tartışır. Ortaya çıkan anılar, duygular ve içgörüler değerlendirilir. Danışan, deneyimin kendisi için ne anlama geldiğini keşfeder. Terapist, anıların gerçekliği konusunda dikkatli olur ve danışanı sorgulamaya teşvik eder. Sonraki adımlar ve takip planı tartışılır. Danışana, kendine bakım stratejileri önerilir.

Regresyon terapisinde örnek olaylar, sürecin nasıl işlediğini anlamaya yardımcı olur. 35 yaşında köpek fobisi olan bir kadın, regresyonda 4 yaşındayken bir köpek tarafından kovalandığı anıyı yeniden yaşar. Bu anıyı işledikten sonra, fobisi azalır.

Diğer yandan ilişki sorunları yaşayan bir erkek, regresyonda ebeveyn ayrılığını ve terk edilme korkusunu keşfeder. Bu içgörü, mevcut ilişkilerindeki kalıpları anlamasına yardımcı olur. Geçmiş yaşam terapisi yaptıran bir danışan, başka bir zaman diliminde farklı bir kimlikte deneyimler yaşar ve mevcut yaşamındaki varoluşsal sorulara cevaplar bulduğunu hisseder. Bu örnekler, regresyon deneyimlerinin çeşitliliğini gösterir ancak bilimsel geçerlilikleri tartışmalıdır.