Unutkanlık Neden Olur?

Odaya girip neden geldiğini unuttuğun veya ismini bildiğin birinin adı dilinin ucuna gelip bir türlü çıkmadığı oluyor mu? Unutkanlık neden olur sorusunun cevabı her zaman korkutucu bir beyin hastalığı değildir. Çoğu zaman beynin "aşırı yüklenmesi"dir.

Günümüz insanı o kadar çok bilgiye maruz kalıyor ki (telefon, iş, sosyal medya), beyin bazı bilgileri "gereksiz" görüp kaydetmiyor. Buna bir de stres, uykusuzluk ve çoklu görev (multitasking) eklendiğinde, unutkanlık kaçınılmaz hale geliyor.

Özellikle Türkiye'de ve gençlerde görülen unutkanlığın bir numaralı suçlusu B12 vitamini eksikliğidir. B12, sinir sisteminin yakıtıdır. Eksikliğinde dikkat dağınıklığı, zihinsel yorgunluk ve hafıza kaybı yaşanır.

Ayrıca D vitamini eksikliği, demir eksikliği anemisi (kansızlık) ve folik asit yetersizliği de beynin oksijenlenmesini bozarak unutkanlık nedenleri arasında başı çeker. Bu yüzden hemen korkmadan önce bir kan tahlili yaptırmak şarttır.

Unutkanlık her zaman nörolojik değildir. Depresyon, "Yalancı Demans" (Psödo-demans) denilen bir tabloya yol açabilir. Kişi o kadar mutsuzdur ki, zihni dış dünyaya kapanır ve yeni bilgi kaydetmez.

Yoğun anksiyete ve stres de kortizol hormonunu artırarak beynin hafıza merkezi olan hipokampüsü baskılar. Yani kafanız çok doluysa, yeni bilgiye yer kalmaz.

Halk arasında unutkanlık hastalığı olarak bilinen Alzheimer, genellikle 65 yaş üzerinde görülür. Ancak her unutkanlık Alzheimer değildir. Yaşlılığa bağlı doğal hafıza yavaşlaması ile hastalığı ayırt etmek gerekir.

Eğer kişi yediği yemeği unutuyorsa, tanıdığı yolları karıştırıyorsa, kelime hazinesi azalıyorsa ve kişilik değişiklikleri (agresifleşme gibi) başladıysa, bu durum ciddiye alınmalıdır.

Eğer unutkanlık günlük yaşamınızı etkilemeye başladıysa (örneğin ocağı açık unutmak, faturaları ödemeyi sürekli kaçırmak, randevuları karıştırmak), bu aşırı unutkanlık olarak kabul edilir.

Bu durum; Tiroid bozukluklarının (Hipotiroidi - Haşimato), karaciğer veya böbrek rahatsızlıklarının veya beyin damar tıkanıklıklarının sessiz bir belirtisi olabilir. Vücut, zihin üzerinden "Ben iyi çalışmıyorum" mesajı verir.

Modern çağın yeni sorunu: "Dijital Amnezi". Telefon numaralarını, adresleri veya basit bilgileri artık aklımızda tutmuyoruz çünkü "nasılsa telefonda var" diyoruz. Beyin, kullanmadığı kası zayıflatır.

Sürekli ekrana bakmak ve kısa videolar izlemek, dikkat süresini kısaltır ve derin hafızaya kaydetme yeteneğini köreltir. Bu da genç yaşta unutkanlığa neden olur.

En çok merak edilen soru: Unutkanlık için hangi bölüme gidilir? İlk başvurmanız gereken bölüm Nörolojidir. Nörolog, unutkanlığın beyin kaynaklı (Alzheimer, damar tıkanıklığı vb.) olup olmadığını testlerle (MR, Tomografi, Unutkanlık Testleri) anlar.

Eğer nörolojik bir sorun bulunamazsa, doktor sizi kan değerleri için Dahiliye'ye (İç Hastalıkları) veya ruhsal durumunuz için Psikiyatri'ye yönlendirebilir.

Tedavi sebebe göre değişir. Eğer sebep B12 eksikliği ise vitamin iğneleri veya haplarıyla hafıza hızla toparlanır. Tiroid sorunu varsa hormon ilacı verilir.

Eğer sebep Alzheimer gibi nörolojik bir hastalıksa, hastalığı durduran kesin bir çözüm olmasa da, ilerlemesini yavaşlatan ilaçlar kullanılır. Ancak en iyi ilaç; zihni aktif tutmaktır.

Beyin de bir kas gibidir, çalıştıkça güçlenir. Bulmaca çözmek, yeni bir dil öğrenmek, kitap okumak ve enstrüman çalmak nöronlar arası bağları artırır.

Ayrıca Akdeniz tipi beslenme (zeytinyağı, balık, ceviz), düzenli uyku ve fiziksel egzersiz (yürüyüş), beynin kanlanmasını artırarak unutkanlığı azaltır.

Anahtarı nereye koyduğunuzu unutmak normaldir; anahtarın ne işe yaradığını unutmak ise sorundur. Unutkanlığınız işinizi yapmanıza, evinizi yönetmenize veya sosyal ilişkilerinize zarar veriyorsa, vakit kaybetmeden bir Nöroloji uzmanına başvurun.