Her Şeye Alınıyorum: Duygusal Hassasiyetin Kökeni

Her şeye çabuk alınmak, yüzeyde ufak bir hassasiyet gibi görünse de genellikle çok daha derin bir duyguya dayanır. Özellikle çocuklukta eleştirilmek, duyguların önemsenmemesi, sürekli kontrol altında tutulmak gibi deneyimler, kişinin tehdit algısını hassaslaştırır. Zihin bu deneyimleri öğrenir ve yetişkinlikte benzer hisleri çağrıştıran en ufak durumlarda bile alarm verir. Bu alarm çoğu zaman gerçek bir tehlikeye değil, geçmişin duygusal izlerine bir tepkidir.

Aşırı alınganlık, kişinin gün içinde küçük olaylarda bile yoğun kırgınlık, suçluluk veya geri çekilme yaşamasına neden olabilir. Bu hassasiyet arttıkça duygular daha hızlı tetiklenir ve kişi kendisini korumak için sosyal ilişkilerden uzaklaşma eğilimine girer. İş ortamında performansı etkileyebilir, yakın ilişkilerde yanlış anlaşılmalara yol açabilir. Uzun vadede, kişi kendi duygularını kontrol etmekte zorlandığı için yorgunluk ve zihinsel tükenmişlik yaşayabilir.

Aşırı alınganlık özellikle romantik ilişkilerde belirginleşir. Kişi, partnerinin söylediği cümleleri, tonlamayı veya mimikleri olduğundan daha olumsuz yorumlayabilir. Bu da gereksiz gerginlik, ani geri çekilme veya duygusal patlamalara neden olabilir. Zihin geçmiş deneyimlere dayanarak partnerin davranışlarını “reddedilme” ya da “değersizleştirilme” olarak yorumlama eğilimine girer. Bu durum ilişkiyi yıpratır ve kişinin kendine olan güvenini azaltır, çünkü sürekli yanlış anlaşılma hissi bir zaman sonra içselleşir.

Duygusal hassasiyet çoğu zaman köklerini çocuklukta bulur. Çocuk, duygularının küçümsendiği, sürekli eleştirildiği veya koşullu sevgi gördüğü bir ortamda büyüdüğünde, yetişkinlikte aynı duygusal refleksleri taşır. Zihin çocuklukta maruz kalınan reddedilme veya yok sayılma deneyimini “kalıcı bir tehdit” olarak kodlayabilir. Bu nedenle bugün yaşanan ufak bir eleştiri bile, çocuklukta yaşanan büyük bir hayal kırıklığının duygusal yükünü yeniden tetikleyebilir. Kişi aslında bugünün değil, geçmişin acısını hisseder.

Aşırı alınganlığı hafifletmek, duyguların fark edilmesi ve otomatik düşüncelerin sorgulanmasıyla başlar. Kişinin önce tetikleyici durumları tanıması, ardından “Bu düşüncemin dayanağı ne?” sorusunu sorması çok önemlidir. Böylece zihin otomatik olarak en kötü senaryoya atlamayı yavaş yavaş bırakır. Duygu düzenleme teknikleri, nefes çalışmaları ve bilişsel yeniden yapılandırma adımları süreci destekler. Profesyonel bir terapist eşliğinde bu döngü daha hızlı ve güvenli şekilde çözülebilir.

Aşırı alınganlık çoğu zaman “fazla hassas olmak”tan çok, uzun süredir yalnız taşınan duygusal yüklerin işaretidir. Bu nedenle değişim süreci yalnızca dışarıya verilen tepkileri azaltmakla değil, kişinin kendisiyle kurduğu iç diyaloğu yumuşatmakla başlar. “Neden böyle hissediyorum?” sorusundan “Bu duyguyu yaşamam anlaşılır mı?” sorusuna geçebilmek önemli bir adımdır. Kendine karşı daha anlayışlı ve kapsayıcı bir bakış geliştirmek, hem alınganlık döngüsünü hafifletir hem de duygusal dayanıklılığı güçlendirir. Terapi süreci de bu iç sesin daha şefkatli ve destekleyici hâle gelmesine alan açar.