Bilişsel Davranışçı Terapi Nedir?

Bilişsel davranışçı terapinin kökleri 1950'li yıllara uzanır. Albert Ellis 1955'te Rasyonel Duygu Terapi adını verdiği yaklaşımı geliştirdi ve bu yöntem psikoanalizin uzun süren yapısına bir tepki olarak ortaya çıktı.

Ellis'in felsefesi antik Yunan Stoacı düşünürlerine, özellikle Epiktetus'un "insanlar olaylardan değil onları değerlendirme şekillerinden rahatsız olur" sözüne dayanır.

Aaron T. Beck ise 1960'lı yıllarda depresyon üzerine yaptığı araştırmalarla bilişsel terapiyi geliştirdi. Beck, depresyon hastalarının olumsuz otomatik düşüncelerle karakterize düşünce kalıplarına sahip olduğunu fark etti.

Ellis’in 1970'lerde yayınladığı "Depresyonun Bilişsel Terapisi" kitabı bu alanın temelini oluşturdu.

1980'lerde bilişsel ve davranışçı yaklaşımlar birleşerek bilişsel davranışçı terapi adını aldı. Bu dönemde BDT'nin etkinliğini gösteren bilimsel araştırmalar hızla arttı. 2000'li yıllarda Steven Hayes'in öncülüğünde ACT ve DBT gibi üçüncü dalga terapiler gelişti ve BDT zenginleşti.

Bilişsel terapi, Aaron Beck tarafından geliştirilen ve yalnızca düşünce süreçlerine odaklanan bir yaklaşım. Bu yöntem otomatik düşünceleri, temel inançları ve bilişsel çarpıtmaları değiştirmeyi hedefler. Davranışsal teknikler kullanmaz veya sınırlı kullanır.

Bilişsel davranışçı terapi ise bilişsel ve davranışçı yaklaşımları birleştiren bütünleşik bir model. Hem düşünce yapılarını hem de davranış kalıplarını değiştirmeyi amaçlar. Davranışsal deneyler, maruz bırakma, davranışsal aktivasyon gibi teknikler yoğun şekilde uygulanır.

BDT daha kapsamlı ve esnek bir yaklaşım sunar. Bilişsel tekniklerle birlikte somut davranış değişikliklerini de içerir.

Günümüzde çoğu terapist bilişsel terapi yerine bilişsel davranışçı terapi terimini kullanır çünkü her iki bileşen de tedavinin vazgeçilmez parçası.

BDT, depresyon tedavisinde en etkili yöntemlerden biri ve birçok çalışmada ilaç tedavisi kadar etkili bulundu. Anksiyete bozuklukları, panik atak, sosyal fobi, yaygın anksiyete bozukluğu ve özgül fobiler için altın standart tedavi.

Obsesif kompulsif bozuklukta maruz bırakma ve tepki önleme teknikleriyle yüzde 60-80 oranında iyileşme sağlar.

Travma sonrası stres bozukluğunda travmatik anıları işleme ve yeniden yapılandırma konusunda kanıt temelli sonuçlar verir. Yeme bozuklukları, uyku bozuklukları, kronik ağrı yönetimi ve madde bağımlılığı tedavisinde de yaygın kullanılır.

Kronik fiziksel hastalıkların psikolojik etkisiyle başa çıkmada destek sağlar.

BDT, kişiye sorun çözme becerileri ve bilişsel esneklik kazandırır. Tedavi sonrası kazanımlar kalıcı olur çünkü danışan kendi terapistine dönüşür.

Ayrıca, BDT’nin nüks oranları, ilaç tedavisine göre daha düşük ve uzun vadeli iyileşme daha güçlü.

BDT yapılandırılmış ve hedefe yönelik bir terapi olduğu için kısa sürede sonuç verir. BDT’nin kaç seans süreceği sorusu, popüler.

Terapi, ortalama 12-20 seans gibi kısa bir sürede tamamlanır.

BDT, psikodinamik terapi tekniklerine göre çok daha hızlı iyileşme sağlar ve maliyet etkinliği yüksek.

Kanıt temelli bir yaklaşım ve etkinliği binlerce bilimsel araştırmayla doğrulandı. Dünya Sağlık Örgütü ve American Psychological Association gibi kuruluşlar BDT'yi birinci sırada önerir. Çevrim içi terapi formatına mükemmel uyum sağlar ve dijital platformlarda başarıyla uygulanır.

BDT aktif bir tedavi yaklaşımı ve danışan terapi sürecinin merkezi.

Ev ödevleri, günlük kayıtlar ve davranışsal deneyler sayesinde seanslar arası çalışma devam eder. Terapist danışana öğretir ve danışan öğrendiklerini hayatının her alanına uygular.

BDT, aktif katılım ve ev ödevleri gerektirdiği için motivasyon düşük danışanlarda zorlu olabilir. Yapılandırılmış doğası bazı danışanlar için kısıtlayıcı hissedilebilir. Derin geçmiş travmalar veya karmaşık ilişki örüntüleri için tek başına yeterli olmayabilir.

Ağır depresyon ve intihar riski yüksek durumlarda önce ilaç tedavisi ve kriz müdahalesi gerekir. BDT bu aşamadan sonra destekleyici olarak kullanılır.

Psikotik bozukluklar ve ciddi kişilik bozukluklarında ise uzun süreli ve entegratif yaklaşımlar daha uygun.

Bazı danışanlar düşünceleri sorgulama sürecini duygusal açıdan zorlayıcı bulabilir. Maruz bırakma teknikleri geçici olarak anksiyete artışına neden olabilir. Yeterli eğitim almamış terapistler tarafından uygulandığında BDT yüzeysel kalır ve etkisiz olur.

BDT'nin birinci ilkesi düşünce-duygu-davranış üçgeninin birbirine bağlı olması. Düşüncelerimiz duygularımızı, duygularımız davranışlarımızı etkiler ve bu döngü devam eder. Olumsuz düşünce kalıplarını değiştirerek duygu ve davranışlarda olumlu değişim sağlanır.

İkinci ilke sorun odaklı ve hedefe yönelik çalışma. Geçmişe fazla odaklanmak yerine şimdiki problemleri çözmeye ve geleceğe yönelik beceriler geliştirmeye öncelik verilir. Her seans için net hedefler belirlenir ve ilerleme düzenli ölçülür.

Üçüncü ilke işbirlikçi deneycilik; danışan ve terapist birlikte çalışır ve düşünceleri birer hipotez olarak test eder. Dördüncü ilke psikoeğitim; danışan kendi sorununu anlar ve terapi süreci şeffaf şekilde açıklanır. Beşinci ilke ev ödevleri ve öğrenilen becerilerin günlük yaşama aktarımı.

BDT’yi popüler kılan, kimlere uygulanır, sorusunun cevabı. Terapi, çocuklardan yaşlılara geniş bir yaş aralığında uygulanabilir. Çocuk ve ergenlerde oyun, resim ve yaşa uygun metaforlarla uyarlanmış versiyonları kullanılır.

Yetişkinler ve yaşlılar için standart BDT protokolleri etkili sonuçlar verir.

Depresyon, anksiyete bozuklukları, panik atak, sosyal fobi, yaygın anksiyete, özgül fobiler ve sağlık anksiyetesi için birinci seçenek tedavi. OKB tedavisinde maruz bırakma ve tepki önleme ile birleştirilir.

Travma sonrası stres bozukluğunda travma odaklı BDT uygulanır.

Yeme bozuklukları, uyku bozuklukları, kronik ağrı, öfke kontrolü sorunları, madde bağımlılığı ve kişilik bozukluklarında destekleyici olarak kullanılır. Kronik hastalıkların psikolojik yönetimi, stres yönetimi ve kişisel gelişim için de faydalı.

İlk seanstan önce terapi süreciyle ilgili gerçekçi beklentiler oluşturun. BDT hızlı sonuç verse de aktif katılım ve sabır gerektirir. Kendinize dürüst olmaya ve değişime açık olmaya hazır olun.

İlk seansta hangi konuları konuşmak istediğinizi not alın. Şikâyetleriniz, tetikleyici durumlar, kaçınma davranışları ve tedavi hedefleriniz hakkında düşünün.

Geçmiş tedavi deneyimleriniz varsa bunları terapistinizle paylaşmaya hazır olun. Ev ödevlerine zaman ayırmayı planlayın çünkü terapi seanslar arası çalışmayla güçlenir.

Günlük tutma, düşünce kayıtları ve davranışsal deneyler yapacaksınız. Terapiye düzenli katılım sağlayın ve seansları öncelik olarak değerlendirin.

Anksiyete tedavisinde BDT, otomatik kaygı düşüncelerini belirlemeyle başlar. "Ya başarısız olursam, ya reddedilirsem, ya kontrol kaybedersem" gibi düşünceler tespit edilir. Bu düşüncelerin gerçekçiliği sorgulanır ve kanıtlar değerlendirilir.

Bilişsel yeniden yapılandırma ile felaketleştirme, zihin okuma, aşırı genelleme gibi bilişsel çarpıtmalar düzeltilir. Alternatif ve dengeli düşünceler geliştirilir. Davranışsal deneylerle yeni düşüncelerin doğruluğu test edilir.

Maruz bırakma terapisi anksiyetenin merkezinde yer alır. Korktuğunuz durumlarla kademeli ve kontrollü şekilde yüzleşirsiniz. Güvenlik davranışlarını bırakarak kaygının doğal olarak azaldığını deneyimlersiniz. Nefes egzersizleri, kas gevşetme ve mindfulness teknikleri destekleyici olarak uygulanır.

Depresyon tedavisinde BDT, Beck'in bilişsel üçlüsünü ele alır: kendine, dünyaya ve geleceğe yönelik olumsuz düşünceler. "Ben değersizim, dünya adil değil, gelecek umutsuz" gibi temel inançlar sorgulanır.

Bu otomatik düşünce kayıtları tutularak bu düşüncelerin gerçekliği test edilir.

Davranışsal aktivasyon depresyon tedavisinin can alıcı parçası. Danışan depresyon nedeniyle terk ettiği aktiviteleri kademeli olarak yapmaya başlar.

Keyif ve ustalık veren aktiviteler planlanır ve bunlar düzenli yapılır.

Ruminasyon döngüsü kırılır ve problem çözme becerileri geliştirilir. Olumsuz düşüncelere takılıp kalmak yerine somut adımlar atmak öğretilir. Sosyal destek sistemleri güçlendirilir ve kişilerarası etkililik artırılır.

OKB tedavisinde BDT, maruz bırakma ve tepki önleme tekniğiyle birleşir. Danışan obsesyonları tetikleyen durumlara maruz kalır ancak kompulsiyonları yapmaz. Örneğin kirlenme korkusu olan kişi kirli bir yüzeye dokunur ama el yıkamaz.

Kademeli maruz bırakma hiyerarşisi oluşturulur. En az anksiyete veren durumdan başlanarak yavaşça zor durumlara geçilir. Danışan anksiyetenin doruğa ulaştıktan sonra doğal olarak azaldığını deneyimler ve bu öğrenme obsesyonun gücünü kırar.

Bilişsel yeniden yapılandırma ile düşüncelerin abartılı risk algısı düzeltilir. "Düşünce suç değildir" ve "düşünmek yapmak değildir" kavramları güçlendirilir. Belirsizliğe tahammül artırılır ve mükemmeliyetçi standartlar esnetilir.

Panik atak tedavisinde BDT, panik döngüsünün psikoeğitimi ile başlar. Danışan bedensel duyumların tehlikeli olmadığını ve bunların yanlış yorumlanmasının paniği tetiklediğini öğrenir.

Kalp çarpıntısı, nefes darlığı gibi duyumlar kalp krizi veya ölüm olarak yorumlanır ve bu yanlış yorum paniği şiddetlendirir.

Bilişsel yeniden yapılandırma ile "kalp krizi geçiriyorum, öleceğim, kontrolü kaybedeceğim" gibi katastrofik düşünceler sorgulanır. Bedensel duyumların sadece anksiyete belirtisi olduğu kanıtlarla gösterilir.

İçeroceptif maruz bırakma ile panik duyumları kasıtlı olarak oluşturulur; koşu, nefes tutma, hızlı dönme gibi egzersizlerle duyumlara alıştırma yapılır.

Güvenlik davranışları tespit edilir ve kademeli olarak bırakılır. Kaçınılan yerler ve durumlar için maruz bırakma planı yapılır. Danışan panik atağı önlemenin değil yaşamasının bir sorun olmadığını öğrenir.

Travma odaklı BDT, TSSB tedavisinde kanıt temelli en etkili yöntem. Danışan güvenli bir ortamda travmatik anıyı detaylı anlatır ve bu maruz bırakma travmanın duygusal yükünü azaltır. Anlatım kaydedilir ve ev ödevi olarak dinlenir.

Bilişsel işleme ile travmayla ilgili işlevsel olmayan inançlar değiştirilir. "Ben güçsüzüm, dünya tehlikeli, kimseye güvenilmez" gibi aşırı genellenmiş inançlar esnetilir. Suçluluk ve utanç duyguları yeniden değerlendirilir.

Tetikleyicilerle başa çıkma becerileri geliştirilir. Duygusal düzenleme, topraklanma teknikleri ve güvenlik hissi oluşturma çalışmaları yapılır. Travma anısı entegre edilir ve danışan şimdiki zamanda yaşamayı öğrenir.

BDT seansları yapılandırılmış bir formatta ilerler. Her seans gündem belirleme ile başlar; danışan ve terapist o seansta hangi konuların işleneceğine birlikte karar verir. Geçmiş haftanın ev ödevleri gözden geçirilir ve neler öğrenildiği tartışılır.

Sorun formülasyonu oluşturulur. Tetikleyici durumlar, otomatik düşünceler, duygular, bedensel duyumlar ve davranışlar arasındaki bağlantılar haritalandırılır. Bu formülasyon tedavinin yol haritası olur.

Seansın ana bölümünde bilişsel ve davranışsal teknikler uygulanır. Düşünce kayıtları doldurulur, davranışsal deneyler planlanır, maruz bırakma egzersizleri yapılır. Seans özeti yapılır ve yeni ev ödevleri verilir. Düzenli geri bildirim alınır ve terapi planı gerektiğinde revize edilir.

Kendi kendine BDT uygulamak için önce güvenilir kaynaklardan bilgi edinin. Judith Beck'in "Bilişsel Davranışçı Terapi: Temeller ve Ötesi" gibi kitaplar rehber olabilir. Online BDT programları ve mobil uygulamalar yapılandırılmış içerik sunar.

Düşünce kayıtlarını düzenli tutun. Her gün yaşadığınız olumsuz duygusal anları not edin; durumu, otomatik düşünceleri, duygu yoğunluğunu ve alternatif düşünceleri yazın. Bu kayıtlar düşünce kalıplarınızı görmenizi sağlar.

Davranışsal aktivasyon uygulayın. Keyif ve ustalık veren aktiviteleri planlayın ve düzenli yapın. Kaçındığınız durumlarla kademeli olarak yüzleşin. Ancak ağır travma veya intihar düşünceleri varsa profesyonel destek şart.

Çocuk ve ergenlerde BDT, gelişim düzeyine uygun şekilde uyarlanır. Küçük çocuklarda oyun, çizim, hikaye anlatımı ve metaforlar kullanılır. Düşünce balonları çizerek otomatik düşünceleri somutlaştırırlar.

Ergenlerde daha standart BDT teknikleri uygulanır ancak dil basitleştirilir. Düşünce kayıtları yerine mood tracker uygulamaları kullanılabilir. Akran ilişkileri, okul performansı ve kimlik gelişimi gibi ergene özgü konular ele alınır.

Aile katılımı kritik öneme sahip. Ebeveynler terapinin ev ödevlerinde destek verir ve çocuğun öğrendiklerini pekiştirmesine yardımcı olur. Okul ortamında da becerilerin uygulanması için öğretmenlerle işbirliği yapılır.

BDT teknikleri bilişsel ve davranışsal olmak üzere iki kategoriye ayrılır. Bilişsel teknikler arasında otomatik düşünce kayıtları, Sokrat sorgulaması, bilişsel yeniden yapılandırma, aşağı ok tekniği ve kanıt toplama yer alır. Bu teknikler düşünce kalıplarını değiştirmeye odaklanır.

Davranışsal teknikler arasında davranışsal aktivasyon, maruz bırakma, davranışsal deneyler, problem çözme eğitimi ve sosyal beceri eğitimi bulunur. Bu teknikler somut davranış değişikliği yaratır.

Karma teknikler ise düşünce ve davranışı birlikte ele alır. ABC modeli, duygu düzenleme becerileri, mindfulness uygulamaları, nefes kontrolü ve rahatlama egzersizleri bu kategoride. Her danışanın ihtiyacına göre teknikler seçilir ve birleştirilir.

Bilişsel teknikler zihinsel süreçlere odaklanır. Düşünce kaydı tutmak en temel teknik; durum, düşünce, duygu, davranış ve alternatif düşünceler not edilir. Bilişsel çarpıtmaları tanımlama ile tümden gelim, kişiselleştirme, etiketleme gibi hatalar fark edilir.

Kanıt toplama tekniğinde düşünceyi destekleyen ve çürüten kanıtlar listelenir. Yeniden atıflandırma ile olaylara farklı açılardan bakılır. Fayda-zarar analizi ile düşüncenin işlevselliği değerlendirilir.

Davranışsal teknikler eyleme geçer. Aktivite programlama ile keyif ve ustalık veren etkinlikler günlük programa eklenir. Kademeli maruz bırakma ile korkulan durumlarla sistematik yüzleşme sağlanır. Davranışsal deneylerde "düşüncemi test edersem ne olur" sorusu yanıtlanır.

Aşağı ok tekniği, yüzeysel otomatik düşüncelerden derin temel inançlara ulaşmayı sağlar. Her düşüncenin ardından "bu doğru olsaydı sizin için ne anlama gelirdi" sorusu sorulur. Bu sorgulama zincirleme şekilde derinleşir.

Örnek: "Sunumda hata yaptım." → "Bu ne anlama gelir?" → "Başarısız olduğum anlamına gelir." → "Bu ne anlama gelir?" → "Yeteneksiz olduğum anlamına gelir." → "Bu ne anlama gelir?" → "Değersiz bir insanım." Son cümle temel inançtır.

Bu teknik, yüzeysel şikayetlerin altında yatan çekirdek inançları ortaya çıkarır. Terapist bu temel inançları tespit ettikten sonra bunları sorgulayacak ve değiştirecek müdahaleler planlar. Aşağı ok tekniği vaka formülasyonunda kritik rol oynar.

ABC modeli Albert Ellis tarafından geliştirildi ve BDT'nin temel çerçevesi. A (Activating Event) tetikleyici olay, B (Belief) inanç ve düşünce, C (Consequence) sonuç olarak duygusal ve davranışsal tepkileri temsil eder. İnsanlar genellikle A'nın C'ye neden olduğunu sanır ancak aslında B belirleyicidir.

Örnek: A - Arkadaşınız sokakta sizi görmezden geldi. B - "Bana kızgın, beni sevmiyor." C - Üzüntü, geri çekilme. Alternatif B - "Dalgındı, fark etmedi." Alternatif C - Hafif hayal kırıklığı ama tolere edilebilir.

ABC modeline D (Dispute) ve E (Effective new belief) aşamaları eklenerek ABCDE modeli oluşturulur. D'de inanç sorgulanır, E'de yeni işlevsel inanç geliştirilir. Bu model danışanlara öğretilir ve günlük yaşamda kullanmaları sağlanır.

Düşünce kaydı egzersizi en sık kullanılan BDT pratiği. Yedi sütunlu formda durum, otomatik düşünce, duygu, duygu yoğunluğu, kanıtlar, alternatif düşünce ve yeni duygu yoğunluğu yazılır. Bu egzersiz düşünceleri yeniden yapılandırma becerisi geliştirir.

Davranışsal deney egzersizinde bir hipotez oluşturulur ve test edilir. Örneğin "kafeye girsem herkes bana bakar ve yargılar" düşüncesi için kafeye gidip gözlem yapılır. Gerçek sonuç tahmin edilenle karşılaştırılır.

Göğüs kafesi nefesi egzersizi anksiyete yönetimi için kullanılır. Karnın şişmesine odaklanarak yavaş derin nefesler alınır. Kas gevşetme egzersizinde kas grupları sırayla gerdirilip gevşetilir. Bu egzersizler seanslar arası düzenli pratik edilir.

BDT'nin ilk aşaması değerlendirme ve vaka formülasyonu. İlk 2-3 seansta sorun detaylı anlaşılır, tetikleyiciler belirlenir ve düşünce-duygu-davranış bağlantıları haritalandırılır. Tedavi hedefleri netleştirilir ve terapi mantığı psikoeğitim ile anlatılır.

İkinci aşama aktif müdahale. Bu aşama 8-15 seans sürer ve bilişsel ve davranışsal teknikler yoğun şekilde uygulanır. Otomatik düşünceler sorgulanır, davranışsal deneyler yapılır ve maruz bırakma gerçekleştirilir.

Üçüncü aşama pekiştirme ve nüks önleme. Son 2-3 seansta kazanımlar gözden geçirilir, gelecekteki zorluklar için stratejiler geliştirilir. Seanslar kademeli olarak seyreltilir; haftada bir, iki haftada bir, ayda bir şeklinde. Danışan kendi terapisti olmayı öğrenir.

Düşünce kayıtları en yaygın ev ödevi. Danışan haftada en az 3-5 olumsuz duygusal an için düşünce kaydı tutar. Bu kayıtlar seansta gözden geçirilir ve düşünce kalıpları analiz edilir.

Davranışsal aktivasyon ödevinde keyif ve ustalık veren aktiviteler planlanır ve yapılır. Her aktivite için 0-10 arası keyif ve ustalık puanı verilir.

Maruz bırakma ödevinde korkulan durumlarla kademeli yüzleşme yapılır. Okuma ödevleri psikoeğitimi güçlendirir. Danışana BDT kitapları veya makaleler önerilir.

Ses kaydı dinleme ödevi travma tedavisinde kullanılır. Rahatlama egzersizleri günlük pratik edilir. Ev ödevleri terapinin etkisini iki katına çıkarır.

BDT kısa süreli bir terapi yaklaşımı ve ortalama 12-20 seans arasında tamamlanır. Hafif ila orta düzey anksiyete veya depresyon için 8-12 seans yeterli olabilir. Bu süre yaklaşık 2-3 ay demek.

Daha karmaşık sorunlar için 20-30 seans gerekebilir. OKB, TSSB veya kronik depresyon gibi durumlar 6 ay ila 1 yıl sürebilir.

Kişilik bozuklukları veya karmaşık travma için uzun süreli BDT uygulanır ve 1-2 yıl sürebilir. Grup BDT programları 8-12 haftalık yapılandırılmış formatlar şeklinde sunulur.

Online BDT programları da benzer sürelerde tamamlanır. BDT'nin kısa süreli doğası maliyet etkinliğini artırır ve daha fazla kişiye ulaşılmasını sağlar.

BDT'nin standart seans sayısı 12-20 arasında değişir. İlk 2-3 seans değerlendirme, 8-15 seans aktif müdahale, son 2-3 seans pekiştirme ve sonlandırmaya ayrılır. Bu yapı tedavinin sistematik ilerlemesini sağlar.

Panik atak tedavisi 8-12 seans, sosyal anksiyete 12-16 seans, OKB 16-20 seans sürer. Depresyon tedavisi 12-20 seans, TSSB tedavisi 12-16 seans arasında tamamlanır. Her bozukluk için protokollere dayalı seans sayıları vardır.

Bazı danışanlar daha kısa sürede iyileşir ve 6-8 seansta tedaviyi bitirebilir. Bazıları ise ek destekleyici seanslar talep eder. Önemli olan danışanın ihtiyacına göre esneklik göstermek ve kazanımları kalıcı hale getirmek.

BDT seansları standart olarak 50 dakika sürer. Bu süre terapötik çalışma için yeterli derinlik sağlar ve aynı zamanda danışanın konsantrasyonunu korur. İlk değerlendirme seansı daha uzun olabilir ve 60-75 dakika sürebilir.

Çocuk ve ergenlerle yapılan seanslar 45 dakika olarak planlanır. Küçük çocuklar için 30 dakikalık seanslar da uygulanabilir çünkü dikkat süreleri daha kısa. Grup BDT seansları 90-120 dakika sürer ve birden fazla katılımcıya zaman tanır.

Seansların düzenli aralıklarla yapılması önemli. Genellikle haftada bir kez düzenlenir ancak yoğun dönemlerde haftada iki seans planlanabilir. İlerledikçe seanslar iki haftada bir veya ayda bir sıklığa düşürülür.

BDT'nin etkisi öncelikle semptom azalmasıyla ölçülür. Anksiyete düzeyi, depresyon şiddeti, OKB kompulsiyonlarının sıklığı gibi göstergeler standart ölçeklerle değerlendirilir. Beck Depresyon Envanteri, Beck Anksiyete Envanteri gibi araçlar kullanılır.

İşlevsellik artışı önemli bir gösterge. Danışan iş, okul, sosyal ilişkiler ve günlük aktivitelerinde daha iyi performans gösterir. Kaçınma davranışları azalır ve hayat alanı genişler.

Bilişsel esneklik gelişimi etkililik işareti. Danışan otomatik düşünceleri fark eder, sorgular ve alternatif düşünebilir. Öğrendiklerini yeni durumlara uygular ve kendi terapisti hâline gelir. Bu beceriler uzun vadeli iyileşmeyi garanti eder.

BDT'nin uzun vadeli etkileri çok güçlü ve kazanımlar kalıcı. Araştırmalar tedavi bittikten 1-2 yıl sonra bile iyileşmenin korunduğunu gösterir. Nüks oranları sadece ilaç tedavisine göre önemli ölçüde düşük.

BDT'nin kalıcılığı danışana beceri kazandırmasından kaynaklanır. Danışan sorun çözme, bilişsel yeniden yapılandırma ve duygu düzenleme gibi yaşam boyu kullanabileceği araçlar edinir. Bu beceriler yeni sorunlarla karşılaşıldığında da uygulanabilir.

Nüks önleme seansları kalıcılığı artırır. Tedavi sonrası ilk yıl içinde 3-6 aylık aralıklarla destekleyici seanslar planlanır. Bu seanslar zorlu dönemlerde becerileri hatırlatır ve güçlendirir.

BDT sadece şimdiyi iyileştirmez, geleceği de korur.

BDT ve ilaç tedavisi birlikte kullanılabilir ve bazı durumlarda bu kombinasyon en etkili yaklaşım. Ağır depresyon veya şiddetli anksiyete bozukluklarında ilaç danışanın terapiye katılım kapasitesini artırır. İlk semptomlar azaldıktan sonra BDT becerileri daha etkili öğrenilir.

OKB tedavisinde SSRI ilaçları ve BDT birlikte kullanıldığında sonuçlar sadece ilaç veya sadece terapiden daha iyi.

Panik bozuklukta da kombinasyon tedavisi hızlı iyileşme sağlar. Ancak uzun vadede BDT'nin tek başına nüks oranları daha düşük.

Bazı danışanlar ilaç kullanmadan sadece BDT ile tedavi olmayı tercih eder ve bu da etkili olabilir. Karar bireysel durum, bozukluğun şiddeti ve danışanın tercihleri göz önünde bulundurularak verilir.

Terapist ve psikiyatrist işbirliği ideal sonuç için önemli.

Sosyal anksiyete yaşayan 27 yaşında bir danışan 14 seans BDT aldı. İlk seanslarda toplum içinde konuşma korkusunu, kızarma ve titremenin fark edileceği düşüncelerini paylaştı.

Düşünce kayıtları tutarak "herkes beni yargılar, aptal göreceğim" düşüncelerini fark etti. Davranışsal deneylerle bu düşünceleri test etti.

Markette tanımadığı birine saat sordu ve beklediği yıkıcı tepki olmadı. Kademeli maruz bırakma ile önce küçük gruplarda sonra büyük toplantılarda konuştu.

14. seansta iş sunumu yapabildi ve sosyal kaygısı yüzde 80 azaldı.

OKB tanılı 35 yaşında bir danışan 18 seans tedavi gördü. Kirlenme obsesyonları ve aşırı el yıkama kompulsiyonları vardı.

Maruz bırakma ve tepki önleme ile kirli yüzeylere dokunup el yıkamayı erteledi. Anksiyete zamanla azaldı ve kompulsiyonlar günlük 3 saattan 15 dakikaya düştü. Hayat kalitesi önemli ölçüde arttı.