Hiçbir Şey Hissetmiyorum

"Hiçbir şey hissetmiyorum" ifadesi, travma perspektifinden bakıldığında, bireyin duygusal dünyasındaki bir donukluk ya da kopukluk durumuna işaret edebilir. Travma, özellikle yoğun ya da tekrarlayan olduğunda, kişinin hem zihinsel hem de bedensel savunma mekanizmalarını devreye sokabilir. Bu savunmaların başında duygusal uyuşma gelir.

Travmaya maruz kalan bireyler, yaşadıkları yoğun stres, korku veya çaresizlik duygularıyla baş edebilmek için bir çeşit içsel "kapatma" geliştirebilirler. Bu, beyinin duyguları işlemekte zorlandığı ve bedeni tehlikeden koruma amacıyla bir "donma" tepkisi geliştirdiği bir süreçtir. Yani kişi, olumsuz ya da zorlayıcı duygulardan kaçınmak için, genel olarak hiçbir şey hissetmeme noktasına gelebilir. Bu, beyin tarafından bilinçsiz bir şekilde uygulanan, kendini koruma stratejisidir.

Duygusal uyuşma, genellikle travmanın işlenmemiş ya da tam anlamıyla çözümlenmemiş olduğuna dair bir işarettir. Kişi, sadece acı veren duygularını değil, genel anlamda tüm duygusal deneyimlerini baskılayabilir. Bu durumda birey ne mutluluk ne de üzüntü gibi temel duygulara erişmekte zorlanabilir. Bu boşluk hissi, kişinin kendisini hayattan kopmuş, bir tür otomatik pilotta yaşıyormuş gibi hissetmesine yol açabilir.

Bu durumda, terapi süreci travmatik anıları yeniden güvenli bir ortamda işlemeyi, duygusal farkındalığı geliştirmeyi ve donmuş duygularla yeniden bağlantı kurmayı hedefler. Travma terapilerinde kullanılan EMDR (Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme) veya somatik deneyimleme gibi yöntemler, bireylerin bu kopukluk hissiyle çalışmasına ve duygusal yeniden entegrasyon sağlamasına yardımcı olabilir.

"Hiçbir şey hissetmiyorum" ifadesi, kişinin travma sonrası hayatta kalma stratejisi olarak geliştirdiği duygusal kopukluk halini yansıtabilir ve bu, bireyin iyileşme sürecinde çözülmesi gereken temel bir konudur.

Polyvagal Teori ve Donma Tepkisi: Stephen Porges'ın Polyvagal teorisine göre, aşırı stres durumunda otonom sinir sistemimiz üç aşamalı bir tepki verir: mücadele/kaçış, donma ve çöküş. Duygusal uyuşma, donma tepkisinin bir parçasıdır.

Amigdala ve Hippokampus: Travma sırasında amigdala (korku merkezi) hiperaktif hale gelirken, hippokampus (hafıza merkezi) işlevini kaybeder. Bu durum anıların parçalanarak depolanmasına ve duygusal kopukluğa neden olur.

Prefrontal Korteks Deaktivasyonu: Travmatik stres altında, mantıklı düşünce ve duygusal düzenlemeyi sağlayan prefrontal korteks kapanır. Bu durum kişinin duygularını hissetme ve ifade etme yeteneğini bozar.

Nörotransmitter Değişiklikleri: Travma, serotonin, dopamin ve norepinefrin gibi nörotransmitterlerin dengesini bozar. Bu değişiklikler duygusal uyuşma ve depresif belirtilere yol açabilir.

Dissosiyasyon Nedir: Dissosiyasyon, bilinç, hafıza, kimlik ve çevre algısı arasındaki normal bağlantının bozulmasıdır. Duygusal uyuşma, dissosiyasyonun yaygın bir belirtisidir.

Depersonalizasyon: Kişinin kendini dışarıdan gözlemliyormuş gibi hissetmesi, bedeninden kopmuş olma duygusu yaşamasıdır. 'Sanki bir filmi izliyormuşum gibi' deneyimi yaygındır.

Derealizasyon: Çevrenin gerçek olmadığı, rüya gibi ya da puslu göründüğü hissi. Dünya sanki plastik bir dekor gibi algılanabilir.

Duygusal Uyuşma: Hem pozitif hem negatif duyguların hissedilememesi durumu. Kişi sanki duygusal olarak 'donmuş' gibi hisseder.

Zaman Distorsiyonu: Zamanın çok hızlı ya da çok yavaş geçtiği hissi, anların birbirine karıştığı deneyim yaşanabilir.

Akut Travma: Tek seferlik yoğun travmatik olay (kaza, doğal afet, saldırı) sonrası gelişen duygusal uyuşma genellikle geçicidir ancak müdahale edilmezse kronikleşebilir.

Kompleks Travma: Çocukluk çağında yaşanan kronik, tekrarlayan travmalar (istismar, ihmal) daha derin ve kalıcı duygusal uyuşmaya neden olur.

Gelişimsel Travma: Erken yaşta yaşanan travmalar, duygusal gelişimi bozar ve duygusal uyuşma birincil bir baş etme mekanizması haline gelir.

Vicarious Travma: Başkalarının travmatik deneyimlerine tanık olmak (sağlık çalışanları, polis, itfaiye) da duygusal uyuşmaya yol açabilir.

Kültürel Travma: Toplu travmalar, savaş, genocide gibi olaylar toplumsal düzeyde duygusal uyuşma yaratabilir.

İlişkilerde Sorunlar: Duygusal bağ kuramama, yakınlıktan kaçınma, partnerin duygusal ihtiyaçlarını anlayamama gibi problemler yaşanır.

Mesleki Performans: Yaratıcılık eksikliği, motivasyon kaybı, karar verme güçlüğü iş hayatını olumsuz etkiler.

Fiziksel Belirtiler: Kronik yorgunluk, uyku bozuklukları, baş ağrıları, sindirim problemleri yaygın görülür.

Sosyal İzolasyon: Başkalarıyla bağ kuramama nedeniyle sosyal çekilme, yalnızlık artışı yaşanır.

Anhedonya: Daha önce keyif alınan aktivitelerden zevk alamama, yaşamdan tat alamama durumu gelişir.

TSSB'de Duygusal Uyuşma: TSSB'nin temel belirtilerinden biri olan duygusal uyuşma, pozitif duyguların yanı sıra travmayla ilgili olumsuz duyguların da hissedilememesidir.

Kaçınma Davranışları: Travmatik anıları, duyguları ve tetikleyicileri hatırlatan her şeyden kaçınma eğilimi duygusal uyuşmayı artırır.

Intrüziv Düşünceler: Travmatik anıların beklenmedik zamanlarda geri gelmesi ile duygusal uyuşma arasında döngüsel bir ilişki vardır.

Hiperuyanıklık: Sürekli tetikte olma hali ile duygusal uyuşma paradoksal olarak bir arada bulunabilir.

Negatif Kognisyonlar: Kendine, dünyaya ve geleceğe dair olumsuz inançlar duygusal uyuşmayı besler.

Travma Odaklı Terapiler: EMDR, Cognitive Processing Therapy, Prolonged Exposure gibi travma-spesifik terapiler duygusal uyuşmayı ele almada etkilidir.

Somatik Yaklaşımlar: Somatic Experiencing, Sensorimotor Psychotherapy gibi vücut odaklı terapiler, donmuş duyguların çözülmesinde önemli rol oynar.

Mindfulness ve Meditasyon: Farkındalık pratiği kişinin duygularıyla yeniden bağlantı kurmasına yardımcı olur.

Ekspresif Terapiler: Sanat terapisi, müzik terapisi, dans/hareket terapisi duygusal ifade kanalları açar.

IFS (Internal Family Systems): İç parçalarla çalışma yöntemi, donmuş duygusal bölümlerin iyileşmesini sağlar.

Güvenlik Hissi Yaratma: İyileşmenin ilk adımı fiziksel ve duygusal güvenlik hissi yaratmaktır. Güvenli terapi ortamı ve destekleyici ilişkiler kritiktir.

Kademeli Maruz Kalma: Duygulara kademeli olarak maruz kalma, ani patlamalar yerine kontrollü şekilde hissetmeyi öğrenme.

Beden Farkındalığı: Vücuttaki hisleri fark etme, nefes çalışmaları, progressive muscle relaxation teknikleri.

Duygu Tanıma: Temel duyguları tanıma ve adlandırma becerisi geliştirme. Duygu wheel gibi araçlar kullanılabilir.

İfade Becerileri: Duyguları güvenli şekillerde ifade etme yolları öğrenme - yazma, çizme, konuşma.

Anlayışlı Yaklaşım: 'Üzülme', 'geçmiş geçmişte kalsın' gibi önerilerden kaçının. Duygusal uyuşmanın travmanın normal bir sonucu olduğunu anlayın.

Sabır ve Destek: İyileşme zaman alır. Aceleci olmayın, kişinin kendi hızında ilerlemesine izin verin.

Tetikleyicileri Öğrenme: Hangi durumların duygusal uyuşmayı tetiklediğini öğrenin ve bu durumlardan kaçınmaya yardım edin.

Profesyonel Yardım: Travma uzmanından yardım almasını destekleyin. Tedavi sürecinde yanında olduğunuzu hissettirin.

Kendi Bakımınız: Travma mağdurunun yakını olmak da zorlayıcıdır. Kendi ruh sağlığınızı da ihmal etmeyin.

Nöroplastisite ve Değişim: Beyin değiştirilebilir bir organdır. Travmanın neden olduğu değişiklikler, uygun müdahale ile tersine çevrilebilir.

Post-Travmatik Büyüme: Travma sonrası sadece eski haline dönmek değil, daha güçlü ve bilge bir hale gelmek mümkündür.

Duygusal Zeka Geliştirme: İyileşme süreci duygusal zeka ve empati kapasitesini artırabilir.

Anlamlı İlişkiler: Güvenli, destekleyici ilişkiler kurmak duygusal uyuşmanın çözülmesinde en önemli faktörlerden biridir.

Yaşam Amacı: Travmatik deneyimi anlamlandırma, başkalarına yardım etme gibi amaçlar iyileşmeyi hızlandırır.

Küçük Adımlar: İyileşme lineer değildir. Günü günü ile ilerlemek, küçük ilerlemeleri kutlamak önemlidir.

Topluluk Desteği: Benzer deneyimler yaşayan kişilerle bağlantı kurmak, yalnızlık hissini azaltır ve umut verir.

Son Söz: 'Hiçbir şey hissetmiyorum' demek, aslında çok derin şeyler hissettiğinizin göstergesi olabilir. Bu koruyucu kalkan gerekli olmadığında, altındaki rengarenk duygular yeniden açığa çıkacaktır. İyileşme mümkündür, umut her zaman vardır.

van der Kolk, B. A. (2014). The Body Keeps the Score: Brain, Mind, and Body in the Healing of Trauma. New York: Viking.

Herman, J. L. (2015). Trauma and Recovery: The Aftermath of Violence--From Domestic Abuse to Political Terror. New York: Basic Books.

Levine, P. A. (2010). Waking the Tiger: Healing Trauma. Berkeley, CA: North Atlantic Books.

American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (5th ed.). Arlington, VA: American Psychiatric Publishing.

Porges, S. W. (2011). The Polyvagal Theory: Neurophysiological Foundations of Emotions, Attachment, Communication, and Self-Regulation. New York: W. W. Norton.

Siegel, D. J. (2012). The Developing Mind: How Relationships and the Brain Interact to Shape Who We Are. New York: Guilford Press.