Deprem Korkusu: Sürekli Sallanma Hissinden Nasıl Kurtulursun?

Bir lamba sallandığında kalbin yerinden çıkacak gibi mi atıyor? Ya da oturduğun yerde durduk yere sallanıyormuş gibi hissediyor musun? Bu durum literatürde Seismofobi, yani aşırı deprem korkusu olarak adlandırılır.

Depremden korkmak aslında hayatta kalma içgüdümüzün sağlıklı bir parçasıdır; bizi önlem almaya iter. Ancak bu korku, günlük hayatını kilitliyor, eve girmene engel oluyor ve sürekli tetikte yaşamana neden oluyorsa, artık bir fobiye dönüşmüş demektir.

Korku sadece zihinde kalmaz, bedene de yansır. En yaygın deprem korkusu belirtileri arasında çarpıntı, nefes darlığı, baş dönmesi ve sürekli kas gerginliği bulunur. Kişi en ufak bir seste irkilir.

En ilginç belirti ise "Hayalet Deprem" hissidir. Hiçbir sarsıntı yokken, iç kulağındaki denge merkezinin stresle etkilenmesi sonucu, yer ayağının altından kayıyormuş gibi hissedersin. Bu delirdiğini değil, sadece aşırı kaygılı olduğunu gösterir.

Birçok kişi için gece, huzur değil dehşet zamanıdır. Geceleri deprem korkusu artar çünkü sessizlikte zihin felaket senaryoları üretmeye başlar. "Ya uyurken yakalanırsam?" düşüncesi uykuya dalmayı imkansız hale getirir.

Kişi kıyafetleriyle uyumaya başlar, kapı eşiklerinde yatar veya en ufak tıkırtıda uyanır. Bu "sürekli tetikte olma" hali (hipervijilans), kronik yorgunluğa ve tükenmişliğe yol açar.

Deprem anında veya sonrasında yaşanan yoğun korku, panik atak krizlerini tetikleyebilir. Kişi o an öleceğini, kontrolünü kaybedeceğini veya çıldıracağını düşünür.

Eğer deprem olmadığı halde, sadece deprem düşüncesi bile nefesini kesiyorsa, bu durum panik bozukluğa evrilmiş olabilir. Panik atak sırasında yaşanan kalp çarpıntısı, kişi tarafından deprem oluyor sanılarak yanlış yorumlanabilir.

Çocuklar, ebeveynlerinin korkularını bir ayna gibi yansıtır. Çocuklarda deprem korkusu, genellikle ebeveynin aşırı tepkilerini izleyerek öğrenilir. Çocuğunuz tekrar bebeksi davranışlara (alt ıslatma, parmak emme) dönebilir veya yalnız yatmaktan korkabilir.

Korkuyu yenmenin ilk kuralı, kontrol edebildiklerine odaklanmaktır. Depremin zamanını kontrol edemezsin ama evin güvenliğini kontrol edebilirsin. Deprem korkusu nasıl atlatılır sorusunun pratik cevabı önlemdir.

Deprem çantanı hazırla, mobilyalarını sabitle ve tatbikat yap. Zihnin "Ben elimden geleni yaptım" mesajını aldığında, belirsizlik kaygısı azalır. Önlem almak, endişelenmekten daha işlevseldir.

Sürekli deprem haberleri izlemek, enkaz görüntüleri bakmak veya sosyal medyadaki felaket tellallarını takip etmek travmanı canlı tutar. Beynin tehlikeyi "şimdi ve burada" gibi algılar.

Kendine bir "haber diyeti" uygula. Günde sadece 10 dakika, güvenilir kaynaklardan bilgi al. Sürekli maruz kalmak, travmatize olmanı (ikincil travma) sağlar ve iyileşmeyi geciktirir.

Travmaya bağlı korkularda en etkili yöntemlerden biri EMDR Terapisidir (Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma). Bu yöntem, beynin kilitli kaldığı travmatik anıyı işlemesine ve korkunun etkisini yitirmesine yardımcı olur.

Ayrıca Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) ile felaketleştirici düşünceler ("Kesin öleceğiz", "Bina üzerime yıkılacak") daha gerçekçi düşüncelerle değiştirilir. Profesyonel destek, sürecin en hızlı çözüm yoludur.

Eğer korkun işe gitmeni engelliyor, ilişkilerini bozuyor veya fiziksel sağlığını tehdit ediyorsa (sürekli mide ağrısı, uykusuzluk), bir psikiyatri uzmanına görünmelisin.

Beyindeki kaygı kimyasallarını dengelemek için kısa süreli ilaç tedavileri gerekebilir. İlaç, terapiye zemin hazırlar ve sinir sistemini yatıştırır.

Travma ve iyileşme üzerine Peter Levine'in "Kaplanı Uyandırmak" kitabı, bedenin travmayı nasıl tuttuğunu anlamak için harikadır.

Ayrıca Doğan Cüceloğlu'nun videoları ve kitapları, belirsizlikle baş etme konusunda içsel bir güç ve dinginlik sağlar. Bilgi, korkunun panzehiridir.