Şema Terapi Nedir?

Şema terapi, 1980'lerin ortasında Amerikalı psikolog Jeffrey Young tarafından geliştirildi. Jeffrey Young şema terapi modelini oluştururken bilişsel davranışçı terapinin kronik depresyon ve kişilik bozuklukları gibi dirençli vakalarda yetersiz kaldığını gözlemledi.

Young şema terapi yaklaşımını, BDT'yi derinleştiren, bağlanma teorisi, psikanaliz, Gestalt ve duygu odaklı terapiyi birleştiren bütünleştirici bir model olarak tasarladı.

1990'larda Young ve ekibi, erken dönem uyumsuz şemaları ve şema modlarını tanımladı. Şema terapi young ölçekleri ve değerlendirme araçları bu dönemde geliştirildi.

2000'li yıllarda borderline kişilik bozukluğu tedavisinde şema terapinin etkinliğini gösteren randomize kontrollü çalışmalar yayınlandı. Borderline şema terapi araştırmaları, bu yöntemin diğer terapilere göre üstünlüğünü kanıtladı.

Günümüzde şema terapi depresyon, anksiyete, yeme bozuklukları, travma ve ilişki sorunlarında kanıt temelli bir yöntem olarak kabul görüyor.

Uygulamada şema terapi kitap kaynakları zenginleşti, çiftlerle şema terapi ve mindfulness ve şema terapi uygulama rehberi gibi özel alanlar gelişti.

Psikolojide şema nedir sorusuna yanıt: kişinin kendisi, başkaları ve dünya hakkında geliştirdiği kalıcı, yaygın düşünce ve duygu kalıplarıdır. Şema nedir ve şema kavramı nedir sorularının cevabı, bireyin erken dönemde yaşadığı deneyimlerden oluşan zihinsel çerçevelerdir.

Şemanın anlamı nedir diye sorarsak, hayatı algılama ve yorumlama biçimimizi şekillendiren içsel inançlar sistemidir.

Şema ne demektir ve şema psikoloji açısından ne ifade eder sorularına verilen yanıt aynı: bilgiyi organize eden, olayları yorumlayan ve davranışları yönlendiren zihinsel yapılardır. Psikolojide şemalar hayatımızı otomatik biçimde etkiler.

Şema örnekleri "ben değersizim", "insanlar güvenilmezdir", "dünya tehlikelidir" gibi temel inançlardır. Şemalar çocuklukta gelişir ve yetişkinlikte otomatik olarak aktive olur.

Şema modları, kişinin anlık duygu, düşünce ve davranış durumudur. Şema terapi modları ve modlar, birden fazla şemanın aynı anda aktive olduğu yoğun duygusal anlardır.

Şema ve mod terapi bu modlar arası geçişleri çalışır ve sağlıklı yetişkin modunu güçlendirir.

Çocuk modları temel duyguları içerir: Savunmasız çocuk (yaralı, korkmuş, yalnız), Öfkeli çocuk (öfkeli, asi), Dürtüsel çocuk (kontrolsüz, anlık tatmin arayan), Mutlu çocuk (neşeli, oyuncu).

Uyumsuz başa çıkma modları şemalardan kaçınma yollarıdır: Boyun eğici, Kaçıngan korungan, Aşırı telafici.

İşlev bozucu ebeveyn modları içselleştirilmiş eleştirel seslerdir: Cezalandırıcı ebeveyn, Talepkar ebeveyn.

Sağlıklı mod ise Sağlıklı yetişkin ve Mutlu çocuk modlarını içerir. Şema terapi modları terapide sistematik olarak ele alınır ve danışanın modlar arası geçişleri fark etmesi sağlanır.

Psikolojide şemalar, Jeffrey Young tarafından 18 erken dönem uyum bozucu şema olarak sınıflandırıldı. Erken dönem uyumsuz şemalar beş şema alanına dağılır ve her alan karşılanmamış temel bir ihtiyacı temsil eder. Şema terapi şemalar üzerinde çalışarak bu ihtiyaçların sağlıklı şekilde karşılanmasını hedefler.

Şema alanları şunlardır: Kopukluk ve reddedilme alanı (terk edilme, güvensizlik, duygusal yoksunluk, kusurluluk, sosyal izolasyon), Zedelenmiş özerklik alanı (bağımlılık, dayanıksızlık, iç içe geçme, başarısızlık), Zedelenmiş sınırlar alanı (haklılık, yetersiz özdenetim).

Başkaları yönelimlilik alanı (fedakarlık, onay arayıcılık, boyun eğicilik), Aşırı tetikte olma alanı (karamsarlık, duyguları bastırma, yüksek standartlar, cezalandırıcılık). Şema terapi şema alanları danışanın hangi ihtiyaçlarının karşılanmadığını gösterir.

Yüksek standartlar şeması, kişinin kendine aşırı yüksek, katı ve ulaşılması zor hedefler koyması. Bu şema sahibi bireyler mükemmeliyetçi, sürekli eleştiren ve asla yeterli hissetmeyen yapıdadır.

Hatalardan aşırı rahatsız olur, küçük kusurlar büyük felaketler gibi algılanır.

Bu şemaya sahip kişiler sürekli çalışır, dinlenmez ve başarıları asla yeterli bulmaz. Başkalarının beklentilerini karşılamak için kendini tüketir. Kaygı, tükenmişlik ve perfeksiyonizm yaşar. İlişkilerde de yüksek standartlar uygular, partneri ve çocukları eleştirir.

Haklılık şeması, kişinin kendini özel görüp normal kurallara uymak zorunda hissetmemesi. Ayrıcalıklı olduğuna inanır, başkalarının ihtiyaçlarını önemsemez.

İstediğini hemen elde etme hakkı olduğunu düşünür ve gecikmelere tahammül edemez.

Bu şemaya sahip bireyler empati kurmakta zorlanır, sorumluluk almaz ve sonuçları düşünmeden davranır.

Eleştiriyi kabul etmez, hatalarını başkalarına atar. İlişkilerde bencil, ilişki problemleri yaşar ve sınır koymayı zor kabul eder.

Dayanıksızlık şeması, kişinin tehlike ve felaket beklentisi içinde yaşaması. Her an kötü bir şey olacağı, kontrolün kaybolacağı korkusu taşır.

Sağlık, maddi durum, güvenlik konusunda aşırı kaygılıdır. Tehditlere karşı dayanıksızlık şeması olarak da bilinir.

Bu şemadaki kişiler aşırı koruyucu, risk almayan ve güvenlik davranışlarına sarılan yapıdadır. Sürekli en kötü senaryoyu düşünür, küçük belirtileri büyük hastalıklar olarak yorumlar.

Kaygı bozuklukları, panik atak ve sağlık anksiyetesi bu şemayla ilişkili.

Terk edilme şeması, kişinin yakınları tarafından terk edileceği, yalnız kalacağı inancı. İlişkilerde güvensiz, yapışkan ve sürekli onay arayan davranışlar sergiler.

Partnerin soğuduğunu düşünür, ayrılık işaretleri arar ve bu kaygı ilişkiyi zedeler.

Bu şemaya sahip bireyler küçük ayrılıkları büyük felaket gibi yaşar, terk edilme korkusuyla ilişkiyi sabote edebilir.

Yalnız kalmaya dayanamaz, bir ilişki biter bitmez hemen yenisine atlar. Bağlanma bozuklukları ve ilişki örüntüleriyle yakından ilişkili.

Duygusal yoksunluk şeması, kişinin duygusal ihtiyaçlarının asla karşılanmayacağı inancı. Sevgi, ilgi, empati ve anlayış beklentisi olmaz.

Başkalarının kendisini gerçekten anlayamayacağına, destekleyemeyeceğine inanır. Duygusal yoksunluk testi bu şemayı ölçmek için kullanılır.

Bu şemadaki bireyler duygularını paylaşmaz, yardım istemez ve kendi başına idare etmeye çalışır.

İlişkilerde mesafeli, soğuk ve bağımsız görünür. İçten içe yalnızlık ve anlaşılmamışlık hisseder, depresyon riski yüksektir.

Güvensizlik ve kötüye kullanma şeması, başkalarının kasıtlı olarak zarar vereceği, kandıracağı, istismar edeceği inancı. İnsanlara güvenmez, herkesten şüphe eder ve her zaman tetikte kalır.

Yakınlık kurmaktan korkar, savunmacı duruşu hiç bırakmaz.

Bu şemaya sahip kişiler sürekli sömürülme, aldatılma korkusu yaşar. İyi niyetli davranışları bile şüpheyle karşılar, gizli ajanda arar.

İlişkilerde mesafeli, güvensiz ve kontrol edici olabilir. Geçmişte istismar, ihmal veya ihanet yaşamış olabilir.

Sosyal izolasyon şeması, kişinin hiçbir gruba ait olmadığı, herkesten farklı ve dışlanmış olduğu hissi.

Sosyal ortamlarda kendini yabancı gibi hisseder, kabul görmeyeceğini düşünür. Aidiyetsizlik ve yalnızlık temel duygulardır.

Bu şemadaki bireyler sosyal etkinliklerden kaçınır, kendini izole eder ve yalnızlığı tercih eder gibi görünür.

Aslında derinden kabul görmek ister ama reddedilme korkusu baskındır. Sosyal fobi ve sosyal anksiyete bu şemayla ilişkili.

Kusurluluk şeması, kişinin temelinden kusurlu, değersiz, sevilemez olduğu inancı. Gerçek benliğini gizler, maskeler takar ve kabul görmek için sahte bir kimlik sergiler.

Gerçek kendini gösterirse reddedileceğinden emin olur.

Bu şemaya sahip bireyler utanç, yetersizlik ve değersizlik hisseder. Kendini sürekli eleştirir, başarılarını küçümser ve övgüleri kabul etmez.

Düşük benlik saygısı, depresyon ve sosyal kaygı bu şemayla ilişkili. İlişkilerde sahte benlik sunar.

Yetersizlik şeması veya bağımlılık şeması, kişinin günlük sorumluluklarını yerine getiremeyeceği, bağımsız olamayacağı inancı. Başkalarına aşırı bağımlı, karar veremeyen ve sürekli destek arayan yapıdadır. Kendi başına hayatta kalamayacağını düşünür.

Bağımlılık şeması olan bireyler sorumluluk almaktan kaçınır, önemli kararları başkalarına bırakır. Ayrılma güçlüğü yaşar, ilişkilerde yapışkan ve talepkardır.

Öz güven eksikliği ve bağımlı kişilik özellikleri gösterir. Bağımlılık şeması madde bağımlılığı ve ilişki bağımlılığı riskini artırır.

Başarısızlık şeması, kişinin başarısız olduğu, olacağı ve akranlarından daha yeteneksiz olduğu inancı. Akademik, mesleki ve sosyal alanlarda başaramayacağına inanır.

Yeni görevlerden kaçınır, denemeden önce başarısız olacağını varsayar. Bu şemaya sahip bireyler kendini diğerleriyle sürekli karşılaştırır ve hep kaybeden taraf gibi hisseder.

Küçük hatalar büyük başarısızlıklar olarak algılanır. Motivasyon düşük, erteleme eğilimi yüksek ve girişimcilikten uzaktır. Depresyon ve düşük benlik saygısı eşlik eder.

İç içe geçme şeması, kişinin yakınlarıyla aşırı duygusal bağlılık yaşaması ve ayrı bir birey olarak gelişememesi. Genellikle anne veya babayla sınırları olmayan, kaynaşmış ilişki vardır.

Kendi kimliği net değildir, yakınının onayı olmadan karar veremez. Bu şemadaki bireyler özerklik geliştiremez, bağımsızlık kaygısı yaşar ve ayrılma suçluluk hissi getirir.

Kendi isteklerini, duygularını ve tercihlerini ayırt edemez. İlişkilerde sınır koyamaz, partneriyle de kaynaşmış ilişki kurar.

Fedakârlık şeması, kişinin kendi ihtiyaçlarını ihmal edip başkalarınınkileri ön planda tutması. Kendini feda, sürekli yardım eden ve kendi isteklerini erteleme eğilimi gösterir.

Hayır diyemez, sınır koyamaz ve başkalarını mutlu etmek için kendini tüketir. Bu şemaya sahip bireyler suçluluk hissederek başkalarına bakar, kendi ihtiyaçlarını ifade etmez.

Kızgınlık içerde birikir ama dışa vurulamaz. Tükenmişlik, depresyon ve ilişkilerde dengesizlik yaşar. Takdir edilmediğinde büyük hayal kırıklığı hisseder.

Onay arayıcılık şeması, kişinin değerini başkalarının onayına, beğenisine bağlaması. Sürekli takdir, övgü ve kabul arar.

Başkalarını memnun etmek için kendi kimliğinden taviz verir, sahte benlik sergiler. Bu şemadaki bireyler eleştiriye aşırı duyarlı, reddedilmeye dayanamaz ve sosyal medya beğenilerine bağımlıdır.

Kendi değerini içten hissedemez, dışarıdan gelen onay olmadan değersiz hisseder. Sosyal kaygı ve düşük öz güven eşlik eder.

Boyun eğicilik şeması, kişinin çatışmadan kaçınmak, cezalandırılmamak için kontrol ve isteklere boyun eğmesi. Kendi düşüncelerini, duygularını ve tercihlerini baskılar.

Başkalarının istediği gibi davranır, teslimci tutum sergiler. Şema teslimi bu durumun tam kendisidir.

Bu şemaya sahip bireyler pasif, uysal ve kaçıngan görünür. Öfke, hayal kırıklığı ve dürtüler bastırılır.

İçte birikim sonucu depresyon, psikolojik belirtiler ve ilişkide doyumsuzluk yaşar. Şema kaçınması da bu şemada sıklıkla görülür.

Cezalandırıcılık şeması, kişinin hataların sert şekilde cezalandırılması gerektiğine inanması. Kendine ve başkalarına karşı hoşgörüsüz, affedici değil, katı yargılayıcı.

Küçük hatalar bile büyük suç gibi algılanır ve şiddetli eleştiri hak edildiği düşünülür.

Bu şemadaki bireyler kendini sürekli eleştirir, cezalandırır ve affetmez. Başkalarına da aynı sertlikte yaklaşır, empati düşük ve acımasızdır.

Öfke, suçluluk ve utanç duyguları yoğundur. İlişkilerde sert, eleştirel ve uzlaşmaz olabilir.

Karamsarlık şeması, kişinin hayatın olumsuz yönlerine odaklanması, kötü şeylerin olacağını beklemesi. İyimserlik yerine her zaman en kötü senaryoyu düşünür. Olumlu olaylar geçici, olumsuz olaylar kalıcı görülür.

Bu şemaya sahip bireyler umut kaybı, çaresizlik ve depresif bakış açısı sergiler.

İyileşmeye, değişime inanmaz ve geleceği karanlık görür. Mutluluk anlık ve aldatıcı, mutsuzluk gerçek ve kaçınılmazdır inancı hâkimdir.

Yetersiz öz denetim şeması, kişinin dürtülerini ve duygularını kontrol etmekte zorlanması, uzun vadeli hedefler için sabır gösterememesi. Anlık tatmini tercih eder, sorumluluklardan kaçınır ve sıkıcı işleri tamamlamakta zorlanır.

Öz disiplin eksikliği yaşar. Yetersiz özdenetim şeması olan bireyler hedeflerini sürdüremez, işleri yarım bırakır ve dürtüsel davranır.

Dikkat problemleri, erteleme ve tüketim bağımlılıkları görülür. İşte ve ilişkilerde sorumluluk alamaz, tutarsız davranır. Bu şema başarıyı ve ilişkileri olumsuz etkiler.

Duyguları bastırma şeması, kişinin doğal duygu ve dürtülerini aşırı kontrol etmesi, spontane olamama hâli. Öfke, sevinç, cinsellik gibi duyguları bastırır, yanlış yapmaktan, eleştirilmekten, kontrol kaybetmekten korkar. Aşırı sorumluluk, mükemmeliyetlik ve katılık gösterir.

Duyguları bastırma şeması olan bireyler duygularını paylaşamaz, rahatlamaz ve psikosomatik belirtiler geliştirir. İlişkilerde mesafeli, donuk ve duygusuz görünür.

İçte yoğun duygular birikir ama dışa vurulmaz. Depresyon, kaygı ve fiziksel şikayetler sıktır.

Şemalar erken çocuklukta, temel duygusal ihtiyaçlar karşılanmadığında gelişir. Beş temel ihtiyaç: güvenli bağlanma, özerklik, gerçekçi sınırlar, özgürce kendini ifade etme, kendiliğindenlik ve oyun. Bu ihtiyaçlar engellendi mi uyumsuz şemalar oluşur.

Ebeveyn tutumu, travmatik olaylar, mizaç ve kültürel faktörler şema gelişimini etkiler. Aşırı koruyucu, ihmalkar, eleştirel, istismarcı veya tutarsız ebeveynlik şema oluşumunu tetikler. Çocuğun mizacı bu deneyimlere verdiği tepkiyi şekillendirir.

Şemalar tekrar tekrar pekişir ve otomatikleşir. Yetişkinlikte şemayla uyumlu olaylar abartılır, uyumsuz olaylar göz ardı edilir. Böylece şema kendini doğrulayan döngü oluşturur ve kalıcılaşır.

Erken dönem uyumsuzluk yaratan şema alanları beş kategori içerir. Her alan karşılanmamış bir temel ihtiyacı temsil eder. Kopukluk ve reddedilme alanı güvenli bağlanma ihtiyacının engellenmesi sonucu oluşur. Terk edilme, güvensizlik, duygusal yoksunluk, kusurluluk ve sosyal izolasyon bu alandadır.

Zedelenmiş özerklik ve performans alanı özerklik ihtiyacının karşılanmaması sonucu gelişir. Bağımlılık/yetersizlik, dayanıksızlık, iç içe geçme ve başarısızlık şemaları bu alandadır. Zedelenmiş sınırlar alanı gerçekçi sınırlar ihtiyacının eksikliği sonucu oluşur. Haklılık ve yetersiz özdenetim şemaları içerir.

Başkaları yönelimlilik alanı kendini özgürce ifade etme ihtiyacının baskılanması sonucu gelişir. Fedakarlık, onay arayıcılık ve boyun eğicilik bu alandadır. Aşırı tetikte olma ve baskılama alanı kendiliğindenlik ve oyun ihtiyacının engellenmesi sonucu oluşur. Karamsarlık, duyguları bastırma, yüksek standartlar ve cezalandırıcılık içerir.

Şema terapisinin amacı karşılanmamış temel duygusal ihtiyaçları belirlemek ve bunları sağlıklı şekilde karşılama yolları öğretmek. Şema terapi ne işe yarar sorusunun cevabı: erken dönem uyumsuz şemaları değiştirip işlevsel şemalar geliştirmek. Şema odaklı terapi nedir diye sorarsak, şemaların kökenine inerek derin ve kalıcı değişim sağlayan yaklaşım.

Terapi, danışanın şemalarını fark etmesini, şemaların hayatındaki etkisini anlamasını sağlar. Şema başa çıkma yöntemleri olan teslim, kaçınma ve aşırı telafinin farkına varılır. Sağlıklı yetişkin modu güçlendirilir ve yaralı çocuk modu iyileştirilir.

Şema terapinin ilk ilkesi terapötik ilişkinin gücü. Terapist sınırlı yeniden ebeveynlik sağlar, danışanın karşılanmamış ihtiyaçlarını terapötik sınırlar içinde karşılar. İkinci ilke deneyimsel tekniklerin kullanımı. İmgeleme, diyalog, rol oynama ile duygusal düzeyde değişim hedeflenir.

Üçüncü ilke bilişsel yeniden yapılandırma. Şemayla ilgili kanıtlar sorgulanır, alternatif yorumlar geliştirilir. Dördüncü ilke davranışsal örüntü kırma. Şemanın sürdüğü davranışlar değiştirilir, yeni davranışlar denenir.

Beşinci ilke bütünleştirici yaklaşım. Farklı terapi ekollerinin tekniklerini birleştirir.

Şema terapinin en büyük avantajı derin ve kalıcı değişim sağlaması. Sadece semptomları azaltmakla kalmaz, kişiliğin temelindeki örüntüleri dönüştürür.

Şema terapi faydaları arasında ilişki kalitesinin artması, öz-şefkatin gelişmesi ve yaşam doyumunun yükselmesi vardır.

BDT'nin etki etmediği kronik vakalar ve kişilik bozukluklarında etkili. Bütünleştirici yapısı sayesinde farklı ihtiyaçlara yanıt verir. Duygusal değişime odaklanır, sadece düşünceyle sınırlı kalmaz.

Terapötik ilişki danışana iyileştirici deneyim sunar.

Şema terapi uzun süreli ve yoğun bir süreç olduğu için sabır gerektirir. Duygusal olarak zorlayıcı olabilir, geçmiş travmaları çalışmak acı verici olabilir. Deneyimsiz terapistle uygulandığında etkisiz kalır veya zarar verebilir.

Güçlü terapötik ilişki bağımlılık yaratabilir, sonlandırma zorlu olabilir. Bazı danışanlar erken dönem acılarıyla yüzleşmeye hazır olmayabilir.

Şema terapinin, maliyeti yüksek ve bu terapi her yerde erişilebilir değil. Akut kriz dönemlerinde önce stabilizasyon gerekir.

Şema terapi nasıl uygulanır sorusunun yanıtı şöyle: değerlendirme aşamasıyla başlar. Young Şema Ölçeği ve şema mod envanteri uygulanır, yaşam öyküsü alınır.

Danışanın şemaları, modları ve başa çıkma stilleri belirlenir. Vaka formülasyonu oluşturulur ve tedavi planı yapılır.

Bilişsel aşamada şemalar eğitimle tanıtılır, şemaların kanıtları ve zararları tartışılır. Deneyimsel aşamada imgeleme çalışmaları yapılır, yaralı çocuk moduyla bağlantı kurulur.

Boş sandalye tekniği ile ebeveyn modlarına meydan okunur. Duygu odaklı çalışmalar derinleşir. Duygusal şema terapi bu aşamada yoğunlaşır.

Davranışsal örüntü kırma aşamasında şemayı sürdüren davranışlar değiştirilir. Yeni davranışlar denenir, rol oyunları yapılır.

Sağlıklı yetişkin modu güçlendirilir ve şemayla mücadele stratejileri geliştirilir. Süreç boyunca terapötik ilişki iyileştirici rol oynar. Şema terapi yöntemleri bütünleştirici şekilde kullanılır.

Şema terapi online yapılır mı sorusunun cevabı evet. Video konferans platformları üzerinden etkili şekilde uygulanabilir. İlk değerlendirme, şema testleri ve formlar online doldurulur.

Terapötik ilişki ekran üzerinden de kurulabilir.

İmgeleme çalışmaları online ortamda rahatlıkla yapılır. Danışan sessiz ve güvenli bir odada bulunmalı. Boş sandalye tekniği, diyalog ve rol oynama teknikleri adapte edilir. Ev ödevleri ve çalışma kağıtları dijital olarak paylaşılır.

Online şema terapinin avantajı erişim kolaylığı ve zaman tasarrufu. Dezavantajları teknik sorunlar ve fiziksel temasın eksikliği.

Araştırmalar online şema terapinin yüz yüze kadar etkili olduğunu gösteriyor.

Kendi kendine şema terapi nasıl uygulanır diye sorarsak, sınırlı ölçüde uygulanabilir demek gerekir. Yaşam tuzakları için şema terapi kitabını okuyarak şemalarını tanıyabilirsin.

Online şema testleri yaparak hangi şemaların aktif olduğunu öğrenebilirsin. Şema terapi PDF kaynakları ve mindfulness ve şema terapi uygulama rehberi faydalı olabilir.

Şema günlüğü tutarak şemaların ne zaman aktive olduğunu gözlemle. Şema kartları hazırla ve alternatif düşünceler geliştir. Basit imgeleme çalışmaları yaparak yaralı çocuk modunla konuşabilirsin. Ancak derin travma ve kişilik bozukluklarında profesyonel destek şart.

Şema terapi kimlere yapılır sorusunun yanıtı geniş: borderline kişilik bozukluğu, narsisistik kişilik bozukluğu, çekingen kişilik bozukluğu ve diğer kişilik bozuklukları için altın standart.

Borderline şema terapi özellikle etkili ve araştırmalarla destekleniyor. Şema terapi hangi hastalıklarda kullanılır diye sorarsak: kronik depresyon, anksiyete, travma, yeme bozuklukları, madde bağımlılığı.

Şema terapi kimler için uygun: tekrarlayan ilişki sorunları yaşayan, kronik boşluk hisseden, kimlik karmaşası olan, duygusal düzenleme zorluğu çeken bireyler.

Çiftlerle şema terapi ilişki örüntülerini çalışır. Uygulamada şema terapi çocuk, ergen ve yaşlılara da adapte edilebilir. Madde bağımlılığı şema terapi ile etkili şekilde ele alınabilir.

Şema terapi kaç seans sürer sorusunun yanıtı değişken. Ortalama 40-60 seans, yani 1-1.5 yıl sürer. Kişilik bozukluklarında 2-3 yıl devam edebilir. Hafif şemalar için 20-30 seans yeterli olabilir.

İlk 10-15 seans değerlendirme ve ilişki kurma, 20-40 seans aktif değişim çalışması, son 5-10 seans pekiştirme ve sonlandırma içerir.

Seanslar başta haftada bir, sonra iki haftada bir yapılır. Grup şema terapi 6 ay ila 1.5 yıl sürer.

Şema terapi seansları 50-60 dakika sürer. Bazı terapistler 90 dakikalık seanslar yapar, özellikle imgeleme çalışmalarında daha uzun süre gerekebilir. İlk değerlendirme seansı 90-120 dakika olabilir.

Çift şema terapisi seansları 90 dakika sürer. Grup şema terapi 2-2.5 saat devam eder.

Yoğun şema terapi programları günde birkaç saat çalışmayı içerebilir. Süre terapötik ihtiyaca göre ayarlanır.

Şema terapi teknikleri neler diye sorarsak, bilişsel, deneyimsel ve davranışsal kategorilerde toplanır.

Bilişsel teknikler: şema diyalogları, kanıt toplama, şema flashcards (şema kartları), maliyet-fayda analizi. Şema terapi yöntemleri arasında bu teknikler şemaları sorgulamayı sağlar.

Deneyimsel teknikler: imgeleme (yaralı çocukla konuşma, yeniden ebeveynlik), boş sandalye diyaloğu, mektup yazma (ebeveyne, şemaya), empatik yüzleşme.

Duygu odaklı teknikler derin değişimi tetikler. Duygusal şema terapi bu boyuta odaklanır.

Davranışsal teknikler: örüntü kırma, rol oynama, sınırlı yeniden ebeveynlik, davranışsal deneyler.

Şema kaçınması ve şema teslimini kırmak için kullanılır. Şema terapi teknikleri entegre şekilde uygulanır ve her danışanın ihtiyacına göre seçilir.

Şema terapi aşamaları dört ana bölümde ilerler. Birinci aşama değerlendirme ve bağlanma. Şemaların belirlenmesi, şema testi yapılması, yaşam öyküsü alınması ve güvenli terapötik ilişki kurulması bu aşamada gerçekleşir.

İkinci aşama bilişsel farkındalık ve eğitim. Şemaların nasıl geliştiğini, nasıl sürdüğünü anlama. Şema mod haritası çıkarma ve şemaların zararlarını görme bu aşamada yapılır.

Üçüncü aşama deneyimsel değişim. İmgeleme, boş sandalye, duyguyla çalışma en yoğun aşama.

Dördüncü aşama davranışsal değişim ve pekiştirme. Yeni davranışlar deneme, şemayı besleyen örüntüleri kırma, kazanımları günlük yaşama aktarma. Sonlandırma ve nüks önleme de bu aşamada ele alınır.

Şema terapi test uygulaması Young Şema Ölçeği (YŞÖ) ile yapılır. Şema terapi testi 232 maddelik uzun form veya 90 maddelik kısa formda uygulanır. Her madde 1-6 arası puanlanır ve 18 şemanın her biri için puan hesaplanır. Şema testi nasıl olur sorusunun cevabı: profesyonel gözetiminde veya güvenilir platformlarda uygulanır.

Şema terapi ölçeği sonuçları hangi şemaların aktif, hangilerinin pasif olduğunu gösterir. Şema Mod Envanteri danışanın hangi modlarda olduğunu ölçer. Ebeveynlik Envanteri çocuklukta hangi deneyimlerin yaşandığını değerlendirir.

Testler, şema terapist gözetiminde uygulanmalı ve sonuçlar birlikte yorumlanmalı. Online şema testleri fikir verir ama profesyonel değerlendirmenin yerini tutmaz. Young şema terapi ölçekleri standart değerlendirme araçları.

Şema terapi eğitimi üç seviyede verilir: temel, ileri ve süpervizör eğitimi. Şema terapi eğitimini kimler alabilir: psikolog, psikiyatrist, psikolojik danışman gibi ruh sağlığı uzmanı. Şema terapi eğitimi nasıl alınır: Türkiye Şema Terapi Enstitüsü ve uluslararası ISST (International Society of Schema Therapy) onaylı merkezler.

Temel eğitim 4-6 gün sürer, şema teorisi, 18 şema, modlar ve temel teknikleri içerir. İleri eğitim vaka çalışmaları, ileri teknikler ve özel popülasyonları kapsar.

Süpervizyon zorunludur, kendi vakalarınızı süpervizör eşliğinde çalışırsınız. Şema terapist olmak için bu eğitimleri tamamlamak gerekir.

Sertifikasyon için belirli saat eğitim, süpervizyon ve kendi kişisel terapiniz gerekir. Uygulamada şema terapi kitap kaynakları: Young'ın "Şema Terapi" kitabı, "Yaşam Tuzakları", çiftlerle şema terapi ve mindfulness şema terapi rehberleri temel kaynaklar.

Şema terapi kitap ve şema terapi pdf materyalleri eğitime destek sağlar.