Parafili Nedir? A Tipik Cinsel İlgi Alanları ve Bozukluklar Rehberi

Parafili nedir sorusunun bilimsel tanımı, Amerikan Psikiyatri Birliği'nin yayımladığı Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı'nda (DSM-5) yer alır. Parafili, 'parafilik bozukluklar' kategorisinde yer alan, tekrarlayıcı ve yoğun cinsel uyarılmaların ergenlik öncesi çocuklara (genellikle 13 yaş ve altı) odaklanması durumudur. Bu cinsel ilgi en az altı ay sürmeli ve kişide belirgin bir sıkıntıya veya işlevsellikte bozulmaya yol açmalıdır. Tıbbi tanım, kişinin yalnızca cinsel *eğilimini* ifade eder; eyleme dökülmesi ise pedofili suçu olarak kabul edilir.

Toplumda sıkça karıştırılan bir nokta, pedofili ile cinsel istismarın eşanlamlı olup olmadığıdır. Pedofili, bir cinsel ilgi yönelimi bozukluğudur. İstismar ise, bu bozukluğun yasadışı ve etik dışı bir eylemle somutlaşmış halidir. Türkiye Cumhuriyeti yasalarına göre, çocuklara yönelik her türlü cinsel eylem, mağdurun rızası olsa bile, en ağır cinsel suçlar kapsamında değerlendirilir ve ağır hapis cezaları ile sonuçlanır.

Bir kişi, atipik bir cinsel fanteziye veya ilgiye sahip olabilir; ancak bu ilgi onun hayatını olumsuz etkilemiyorsa ve rızaya dayalı yetişkin partnerler arasında kalıyorsa, bu sadece bir Parafili (atipik ilgi) olarak kalır. Bu durum tedavi gerektirmez. Bozukluk ise, bu ilginin kişide suçluluk, utanç veya depresyon yaratması ya da cinsel eylemin rızası olmayan kişilere (çocuk, yabancı) yönelmesiyle başlar.

Parafilik bozukluk tanısı konulması için, bu ilginin en az altı aydır devam etmesi ve kişinin günlük yaşamını, ilişkilerini veya işlevselliğini ciddi şekilde bozması şartı aranır. Bu ayrım, bir fetiş sahibi olmayı suç işlemeye iten bir bozukluktan ayırmamızı sağlar. Unutulmamalıdır ki, rızaya dayalı olmayan hiçbir cinsel eylem ahlaki ve hukuki olarak kabul edilemez.

Parafililerin nedenleri hakkında tek bir bilimsel fikir birliği yoktur. Bozukluğun kökeninde genellikle biyolojik, psikolojik ve sosyal faktörlerin birleşimi yatar. Biyolojik teoriler, beynin ödül sistemlerindeki anormallikleri, hormon seviyelerindeki dengesizlikleri veya cinsel uyarılmadan sorumlu bölgelerdeki farklılıkları işaret eder. Bazı vakalarda temporal lob hasarı gibi nörolojik durumlar da atipik cinsel dürtüleri tetikleyebilir.

Psikolojik nedenler arasında ise erken çocukluk dönemindeki travmalar, ihmal, istismar veya güvensiz bağlanma stilleri öne çıkar. Kişi, normal cinsel birleşmede hissedemediği hazzı veya kontrol duygusunu, atipik nesneler veya durumlar aracılığıyla sağlamaya çalışabilir. Bilişsel açıdan, cinsel senaryoların ve fantezilerin erken yaşta yanlış şekillenmesi, bozukluğun gelişiminde rol oynayabilir.

DSM-5, dokuz resmi parafilik bozukluğu listeler, ancak çok sayıda atipik cinsel ilgi mevcuttur. Rızaya dayalı yetişkinler arasında kalabilen ve genellikle zarar vermeyen bazı yaygın parafili türleri şunlardır:

• Fetişizm: Cinsel uyarılmanın cansız nesnelere veya vücudun cinsel organlar dışındaki bölgelerine (örneğin ayakkabı, iç çamaşırı, ayak) odaklanması.
• Transvestik Fetişizm: Cinsel uyarılmanın karşı cinsin kıyafetlerini giymekten alınması. (Bu, cinsel kimlik bozukluğundan farklıdır.)
• Sado-Mazoşizm (Cinsel Mazoşizm/Sadizm): Cinsel uyarılmanın acı çekmekten (mazoşizm) veya partnerine acı vermekten (sadizm) alınması. Bu eylemler rızaya dayalı ve güvenli sınırlar içinde kalmalıdır.

Bu parafililer, rızaya dayalı yetişkinler arasında kalıyorsa ve işlevsellik bozulmuyorsa, bozukluk olarak sınıflandırılmaz.

Bazı parafililer, doğası gereği başkalarının rızasını ihlal eder ve bu nedenle hem ahlaki hem de hukuki olarak suç teşkil eder. Bu parafililer, bireyin toplum için risk oluşturduğu, tedavi gerekliliğinin en yüksek olduğu durumlardır:

• Pedofili: Cinsel uyarılmanın ergenlik öncesi çocuklara (13 yaş ve altı) odaklanması. (En ağır cinsel suçlar kapsamındadır.)
• Voyörizm (Röntgencilik): Rızası olmayan kişileri gizlice soyunurken, çıplakken veya cinsel aktivite yaparken izlemekten cinsel haz alınması.
• Eksibisyonizm (Teşhircilik): Rızası olmayan kişilere beklenmedik bir şekilde cinsel organları göstermekten cinsel haz alınması.
• Frottörizm (Sürtünmecilik): Rızası olmayan kişilere (genellikle kalabalık ortamlarda) sürtünmekten veya dokunmaktan cinsel haz alınması.

Bu parafilik bozukluklar, eyleme döküldüğünde doğrudan cinsel suç olarak kabul edilir ve ağır cezalar gerektirir.

Parafili tedavisi, kişinin cinsel ilgisini değiştirmekten çok, dürtülerini kontrol altına almayı ve suç işleme riskini yönetmeyi amaçlar. Tedavi, genellikle psikoterapi ve farmakoterapi (ilaç tedavisi) kombinasyonu ile uygulanır. Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT), hastanın çarpık düşünce kalıplarını, cinsel senaryolarını ve dürtü yönetimi becerilerini geliştirmeyi hedefler. Özellikle suç riski taşıyan vakalarda dürtüleri yönetmek için ilaç tedavisi kritiktir.

Farmakoterapi, cinsel dürtülerin şiddetini ve sıklığını azaltmayı amaçlayan anti-androjenler (erkeklik hormonunu baskılayıcılar) ve bazı SSRI grubu antidepresanları içerebilir. Tedavi, kişinin kendini tanıması, tetikleyicilerini belirlemesi ve sosyal ortamdaki riskleri yönetebilmesi için uzun vadeli ve sürekli bir izleme sürecidir. Tedavi, suç işlemeyi meşrulaştırmaz, riski azaltmayı amaçlar.

Parafilik bozukluklar genellikle tek başına görülmez; çoğunlukla başka psikiyatrik durumlarla eş zamanlıdır. Örneğin, antisosyal kişilik bozukluğu, madde kullanım bozuklukları (alkolizm gibi), depresyon ve anksiyete gibi durumlar, parafilik dürtülerin kontrolsüz bir şekilde eyleme dökülme riskini artırır. Altta yatan bu durumların tedavi edilmesi, parafili yönetiminin önemli bir parçasıdır. Travma öyküsü de bu bozukluklarda sıkça karşılaşılan bir durumdur.

Partnerin bir parafiliye sahip olması, ilişkide ciddi krizlere yol açabilir. Eğer parafili rızaya dayalı ve zararsız sınırlar içerisindeyse, çiftin açık iletişim kurması ve sınırları birlikte belirlemesi önemlidir. Ancak parafili, partnerin rızasını zorluyorsa veya etik/hukuki sınırları aşıyorsa, durum bir kriz yönetimi gerektirir. Partnerin, bu durumun bir 'suç' veya 'ahlaki zayıflık' değil, psikoseksüel bir bozukluk olduğunu anlaması önemlidir, ancak bu anlayış hukuki sınırları aşan eylemleri kabul etmesi gerektiği anlamına gelmez.

Bu tür durumlarla karşılaşan partnerlerin, kendi ruh sağlıklarını korumak ve destek almak için bireysel terapiye başvurmaları şarttır. Özellikle Voyörizm veya Eksibisyonizm gibi rızasız eylemlerin açığa çıkması, ilişkide güveni kalıcı olarak sarsar ve çift terapisi genellikle yetersiz kalabilir.

Parafili, cinsel yönelim (heteroseksüel, homoseksüel, biseksüel vb.) veya cinsel kimlik (transseksüel, cisgender vb.) ile karıştırılmamalıdır. Cinsel yönelim, bir kişinin kimden cinsel ve duygusal olarak etkilendiğini ifade eder; cinsel kimlik ise kişinin kendini hangi cinsiyette hissettiğidir. Parafili ise cinsel uyarılmanın *nasıl* gerçekleştiği ile ilgilidir. Parafili bir cinsel yönelim değildir. Bir kişi eşcinsel de olsa heteroseksüel de olsa parafiliye sahip olabilir. Bu, toplumda sıkça yapılan bir hatadır.

Parafili Bozukluğu tedavisi, kişinin hayatını ve başkalarının güvenliğini tehdit eden bir durumdur. Etik ve hukuki sınır, daima rıza ve zarar vermeme ilkesidir. Parafili nedir sorusunun cevabı karmaşıktır; biyolojik, öğrenilmiş veya travmatik olabilir. Bu bozuklukla mücadele eden kişilerin, dürtülerini eyleme dökmeden önce profesyonel yardım almaları, en etik ve sorumlu yaklaşımdır. Toplum olarak ise, bu tür bozuklukları bilimsel çerçevede anlamalı ve yasal sınırları ihlal edenlere karşı kararlı bir duruş sergilemeliyiz.